Historia Cracovii (okresy)
W historii Cracovii można wyróżnić kilka okresów. Przejścia między nimi były płynne, a podane tu graniczne daty prezentują raczej dominujący trend nie są zaś sztywną cezurą.
Etap 1 (1906-1909) - Organizacja
Wiosna 1906 przynosi powstanie pierwszych dwóch klubów sportowych w Krakowie - Biało-Czerwonych i Cracovii. Gdy na jesieni tego roku pojawia się kolejne kluby w mieście to właśnie te dwa obejmą nad nimi sportowy prymat. Jeszcze w tym samym roku Biało-Czerwoni wezmą udział w lekkoatletycznych zawodach. W tym czasie kluby to tylko drużyny złożone w młodych chłopców. Likwidują się równie szybko jak powstają. Do 1907 znikają niemal wszystkie. Cracovia i Biało-Czerwoni łączą się by przetrwać, a gdy na jesieni przyłączy się do nich Wisła na chwilę staną się jedynym klubem w mieście. W zimie tego roku klub jest już na tyle mocny by sprowadzać do Krakowa nieznane tu sprzęty do sportów zimowych[1].
Odmiennego rodzaju są lata 1908-1909. Klub, już okrzepły rozpoczyna swa wędrówkę na sportowe szczyty. Cracovia staje się organizacją z własnym lokalem, odznaką, angielskim trenerem. Właśnie ta ostatnie decyzja - otwarcia na graczy z innych krajów - zgodnie uważana jest za źródło przyszłej siły Pasów. Cracovia sportowo prezentuje poziom na tyle duży, że gdy w na początku 1908 powstaje Sekcja Sportowa Krajowego Związku Turystycznego z wszystkich klubów to właśnie biało-czerwoni otrzymują status jej pierwszej drużyny. Pasy jako pierwsza krajowa drużyna decydują się na wyjście w świat - wyjeżdżają na pierwsze międzynarodowe mecze i sprowadzają pierwszych niepolskich rywali. To druga fundamentalna dla Cracovii decyzja, decyzja by piłki uczyć się od innych, nie od siebie nawzajem. W tym czasie program i Pasów i rywali sprowadza się do meczów w czworokącie Cracovia - Wisła - Czarni - Pogoń przerywanego spotkaniami ze słabymi lokalnymi zespołami. Na jesieni 1909 niezadowolenie z działalności Sekcji Sportowej KZT osiąga stan kulminacyjny i biało-czerwoni decydują się na samodzielny byt. Kluczowym momentem jest mecz z BBSV Bielsko, które Pasiacy sprowadzili za całą skromną klubową kasę. Mecz okazuje się sukcesem, także kasowym i Cracovia sięga po kolejnych międzynarodowych rywali. W grudniu na lodowisku Cracovii pojawia się nowy sport hokej bandy, nieco wcześniej doszedł tenis. W listopadzie 1909 Cracovia jest już odrębnym zarejestrowanym stowarzyszeniem.
Etap 2 (1910-1922) - Dominacja w Polsce
W tym okresie przejściowo lub na stałe pojawią się rożne sporty (bassebball, bobsleje, kolarstwo, hokej na trawie, na wrotkach i na lodzie) ale to piłka nożna stanie się symbolem Wielkiej Cracovii. Cracovia sprowadza coraz to nowych niepolskich rywali niemal wyłącznie kluby I klasy. Wśród rywali jest nawet reprezentacja Austrii. Te mecze są obliczone na naukę i kończą się srogimi razami (nawet 1:15). Ale porażki się kończą, a zaczynają zwycięstwa.
Na lokalnym podwórku Cracovia objęła, utracone na chwilę, prowadzenie w derbowych statystykach i już nie odda go przez ponad 100 meczów, aż do czasów PRLu. Regularne porażki w meczach z biało-czerwonymi notują też Czarni i Pogoń. Drużyny z zaborów rosyjskiego i pruskiego sportowo nie liczą się, a mecze z nimi kończą się nawet dwucyfrowymi zwycięstwami galicjan. W lipcu 1911 Cracovia otrzymuje status klubu I klasy. To rzadkie wyróżnienie, nadawano go - na podstawie wyników i poziomu rywali - tylko najlepszym w danym państwie klubom. Dopiero po niemal dwóch latach inne polskie kluby osiągnęły taką pozycje i wreszcie było z kim rozgrywać Mistrzostwa Galicji. Po tytuł sięgnęła oczywiście Cracovia.
Cracovia sprawuje niepodzielne rządy także w kibicowskim sensie. W sercach kibiców w mieście jest tylko jeden klub Pasy, lokalni rywale mogą liczyć tylko na gwizdy[2]. Standardem jest liczna publiczność na meczach Cracovii, i słaba frekwencja na zawodach innych zespołów[3]. Fani wyjeżdżają za Cracovią nawet do Wiednia[4]. Dzięki ofiarności krakowian w 1912 powstaje stadion Cracovii - na długo jedyny w mieście.
Wojna nie przerywa działalności Cracovii. Odbywają się mecze, a klub przygarnia osieroconych po likwidacji swych macierzystych klubów zawodników (z Wisły i innych pomniejszych), którzy zasilili rezerwy. Regularny trening zaprocentuje. W 1920 odbywają się pierwsze oficjalne rozgrywki w RP. W krakowskiej klasie A pewnie z jednym tylko remisem zwyciężyła Cracovia. W organizacji Mistrzostw Polski przeszkodziła wojna polsko-radziecka. Dominację w Polsce Cracovia oficjalnie zatwierdziła w 1921 w regionalnych i ogólnopolskich rozgrywkach tracąc w sumie tylko jeden punkt co do dziś jest niepobitym rekordem polskiej piłki. Taki sam sukces odnosi rezerwa w Mistrzostwach Polski klasy B (czyli ówczesnej drugiej lidze). Rok 1922 to znów pewne zwycięstwo Cracovii w klasie A i .. pierwsza porażka. W korespondencyjnym pojedynku w Mistrzostwach Polski o to kto nastrzela więcej bramek słabeuszom z innych regionów lepsza okazuje się Pogoń Lwów. Epoka dominacji Cracovii kończy się, Pasy zostaną na szczycie, ale już nie same.
Etap 3 (1923-1949) - Jedni z najlepszych
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
Etap 4 (1950-1989) - "Gnoiwo"
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
Etap 5 (1990-2001) - Bez pieniędzy
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
Etap 6 (od 2002) - Powrót na szczyty
- Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
Przypisy
- ↑ Czas nr 276 (wyd. wieczorne) z 30 listopada 1907
- ↑ Nowiny nr 259 z 11 listopada 1913 w relacji derbowej z oburzeniem informują o stronniczości publiczności, która gwizdała na piłkarzy Wisły.
- ↑ Nawet zawody Wisły z zawodowym szkockim klubem Aberdeen nie ściągnęły widzów ('"publiczności zebrało się zadziwiająco niewiele" - Czas nr 230 z 21 maja 1911).
- ↑ Wyjazd w liczbie 50 osób w 1913 potwierdza Ilustrowany Kuryer Codzienny nr 266 z 18 listopada 1913.
Historia: Najstarsi w Krakowie • Najstarsi w Polsce • Pierwsze lata Cracovii • Historia nazwy Cracovia • Historia stadionu • Dawne boiska • Dawne lodowiska • Kroniki • Krakowska szkoła gry • Jak dyskryminowano Cracovię • Żydzi
Krajowy Związek Turystyczny • Austriacki Związek Piłki Nożnej • Związek Polski Piłki Nożnej
Skany starych gazet: 1906 • 1907 • i dalej..
Tradycja: Wartości Cracovii • Pasy • Stroje • Herb • Flaga • Hymn • Stare hymny • Trening Noworoczny • Lajkonik • Rada Seniorów • Święta Wojna • Wielcy ludzie Cracovii • Słynni kibice