Żydzi
"Cracovia to Żydzi" - głosi spotykane czasami pogląd. W samym Krakowie jest on szczególnie popularny wśród części kibiców konkurencyjnych klubów.
Kluby żydowskie w Krakowie
Przed II wojną światową istniało w Krakowie kilka klubów mniejszości żydowskiej. Dwa najbardziej znane to
- Żydowskie Towarzystwo Sportowe Jutrzenka Kraków (założone w 1910)
- Żydowski Klub Sportowy Makkabi Kraków (założony w 1909).
Oprócz nich istniały mniej znaczące sportowo kluby
- Żydowski Klub Sportowy Hagadur Kraków
- Żydowski Klub Sportowy Hagibor Kraków
- Żydowski Klub Sportowy Hakoah Kraków (założony w 1922)
- Żydowski Klub Sportowy Jehuda Kraków
- Żydowski Klub Sportowy Młodość Kraków (założony w 1911 , do kwietnia 1914 używający nazwy Jugend Kraków)
- Żydowsko-Robotniczy Klub Sportowy Siła Kraków
Jutrzenka w 1927 zagrała w nowoutworzonej I lidze. Miejsce w niej otrzymała po ... Cracovii, która nie przyjęła zaproszenia do Ligi - wówczas zbuntowanej i rozłamowej wobec PZPN. Był to jedyny jej sezon w I lidze. Jutrzenka i Makkabi przez lata grały w krakowskiej Klasie A czyli na najwyższym poziomie ligowym w okręgu krakowskim. Makkabi było drugim klubem w Krakowie w 1921 wyprzedzając w tabeli Wisłę, tą samą pozycję osiągnęła Jutrzenka w 1924 wyprzedzając Cracovię.
Makakbi miało swój stadion w pobliżu Wawelu to obecny stadion Nadwiślanu, stadion Jutrzenki znajdował się tam obecnie jest stadion Wisły, czyli tuż obok dawnego stadionu Wisły przy al. 3 Maja i w pobliżu lekkoatletycznego stadionu Cracovii.
Jutrzenka i Makkabi były klubami skonfliktowanymi, różnice między nimi dotyczyły polityki. Makkabi było powiązane z ruchem syjonistycznym, Jutrzenka z lewicowym Bundem. Celem syjonistów było założenie żydowskiego państwa w Palestynie i masowa emigracja tam, do tego czasu domagali się autonomii dla polskich Żydów. Bund przyszłość Żydów widział w integracji z Polską z zachowaniem odrębności narodowej i autonomii oświatowo-kulturalnej. Mecze między Jutrzenką a Makkabi były szczególnie zażarte - nazywano je świętą wojną na długo zanim przeniesiono to określenie na mecze Cracovii z Wisłą. Zresztą pierwszym, który to uczynił był piłkarz Cracovii, a Jutrzenki wychowanek Ludwik Gintel.
Cracovia - klub demokratyczny
Cracovia powstała jako organizacja krakowskiego środowiska akademickiego, mimo to, (a może raczej dzięki temu) była klubem, jak wówczas mówiono, demokratycznym. Oznaczało to, że jest otwarta na wszystkie grupy i środowiska. Nigdy nie ustanawiała żadnych barier klasowych, religijnych bądź narodowościowych. Podziały klasowe były jeszcze bardzo mocne na początku XX wieku, mimo to w Cracovii było miejsce dla arystokratów, mieszczan, rzemieślników, robotników, studentów i uczniów. Nie liczyło sie pochodzenie, jedynym kryterium były umiejętności sportowe.
Cracovia swoją polskość podkreślała narodowymi biało-czerwonymi barwami. To właśnie działacze Cracovii doprowadzili do powstania Związku Polskiego Piłki Nożnej - związku piłkarskiego grupującej kluby z Galicji. Przed jego powstaniem polskie kluby należały do związku austriackiego. Mimo tego w Cracovii nie było żadnych barier narodowościowych. Oprócz Polaków w Pasach grali i działali Anglicy, Austriacy, Węgrzy, Czesi i oczywiście Żydzi.
Taki otwarty, demokratyczny charakter Cracovii nie odpowiadał wszystkim, zwłaszcza osobom o nacjonalistycznych poglądach. Przykładem może tu byc tzw. sprawa Pychowskiego, a zwłaszcza użyte przez niego argumenty. Z Cracovii do Wisły w zamian za obietnicę otrzymania mieszkania odszedł Aleksander Pychowski. "Przegląd Sportowy" podśmiewywał się, że "pewien czołowy klub zamierza wybudować kamienice dla werbowania graczy Cracovii". W czasach amatorskiego futbolu i taki materializm nie był dobrze widziany. Pychowski postanowił sie jakoś bronić. Napisał list do redakcji "PS". Wszystkiemu zaprzeczył i podał inne, rzekomo prawdziwe, powody. Oto dlaczego wg niego samego przeszedł odszedł z Cracovii:
"Klub czołowy w Krakowie i w Polsce w tak przygniatającej większości polski i chrześcijański rządzony jest faktycznie przez nieliczny szereg jednostek pochodzenia żydowskiego [...] społecznie i etycznie niżej stojących jednostek".
W tym samym numerze jest też odpowiedź Cracovii: tego komentować nie będziemy "gdyż uwłaczałoby to naszej godności".[1]
Paragraf aryjski
Lata 30-te XX wieku to okres narastającego faszyzmu w Europie. Hitlerowskie porządki znajdowały uznanie w wielu krajach. Także w Polsce wrosła aktywność środowisk endeckich wymierzona zwłaszcza w Żydów. Jednym z pierwszych postulatów było wprowadzenie zasady numerus clausus na polskich uczelniach czyli wprowadzeniu limitu liczby studentów pochodzenia żydowskiego. Wiązało się z tym getto ławkowe czyli zmuszanie żydowskich studentów do siadania tylko w wyznaczonych im miejscach. Aby osiągnąć ten cel bojówki wszechpolaków stosowały brutalne metody, studentów-Żydów i tych, którzy stawali w ich obronie bito pałkami i kastetami. Zdarzały się przypadki śmiertelne. Na Uniwersytecie Jagiellońskim "numerus clausus" wprowadzono od roku 1937/38 na wszystkich kierunkach. Limit dla Żydów wynosił 10% miejsc. Wymuszano bojkot ekonomiczny żydowskich sklepikarzy, a w kilku miastach doszło nawet do pogromów. W atmosferze przemocy przeciwstawianie się faszyzującym bojówkom wymagało sporej odwagi.
W świecie piłki nożnej postulowano numerus nullus czyli całkowity zakaz dostępu dla Żydów. Przepis taki wprowadziły niektóre kluby sportowe. Statut Wisły Kraków zabraniał przynależności, a nawet wstępu na mecze Żydom. Na przełomie 1937 i 1938 Warta Poznań wystąpiła z żądaniem wprowadzenia paragrafu aryjskiego czyli wykluczenia z PZPN klubów, sędziów i piłkarzy nie-Polaków. Wniosek ten poparły Wisła Kraków i AKS Chorzów. W obronie praw Żydów wystąpiła Cracovia popierana przez Pogoń Lwów i ŁKS Łódź. Tych antysemickich przepisów, wobec sprzeciwu władz państwowych, nie uchwalono na zjeździe PZPN. Popierały je jednak władze Ligi. Na oporne kluby wywierano naciski. Cracovia nie podporządkowała się tym zaleceniom stąd jej kłopoty z sędziami. W sezonie 1938 nagminnie gwizdano przeciw Cracovii i dopuszczano brutalną grę przeciw jej zawodnikom, natomiast dyskwalifikowano Pasiaków gdy bezkarnie faulowani sami wymierzali sprawiedliwość. Najbardziej kuriozalnym punktem tej kampanii było unieważnienie wygranego przez Cracovię meczu u siebie z Polonią po tym jak sędzia złożył samokrytykę w prasie. Mecz nakazano powtórzyć - to jedyny taki przypadek w historii polskiej piłki. Powtórzony mecz Cracovia przegrała zamiast trzeciego zajmując miejsce siódme.
Stosunek kibiców Cracovii do określenia "Żydzi"
"Żydzi", "Żydki", "Icki" czy "pejsy" to spotykane dziś określenie kibiców Cracovii. Używają go - w charakterze wyzwiska - na ogół kibice konkurencyjnych krakowskich klubów. "Boją się nas żydowskie psy" głosił fragment pieśni umieszczonej na oficjalnej stronie Wisły Kraków SSA. Wśród przynajmniej części kibiców Cracovii daje się zauważyć tendencję do akceptacji tego określenia.
Mówią na nas Żydzi
nikt tu tego sie nie wstydzi
Bo naszego klubu
jest piękna historia
To fragment innej piosenki '"Cracovia" w wykonaniu Kiary (Lysego).
"Jude Gang" - właśnie tak postanowiły nazwać sie bojówki hooliganów Cracovii. Gwiazdę Dawida można spotkać na niektórych szalikach czy graffiti. Nie wprost nawiązują do tego także inne hasła kibiców: "Naród Wybrany" (o kibicach Pasów) czy "Ziemia Święta" (o stadionie).
Galeria
flaga "Jude Gang"
grafitti na jednym z krakowskich osiedli
szalik kibiców Pasów