Najstarsi w Krakowie

Cracovia jest jednym z klubów, których data powstania jest ustalona dokładnie. Znany jest nie tylko rok, miesiąc czy dzień, ale nawet godzina założenia klubu. Klub powstał 13 czerwca 1906 o godzinie 18:00. Od razu jako zorganizowany klub nie zaś niesformalizowana dzika drużyna. Cracovia jest najstarszym klubem w Krakowie.

W rzeczywistości pierwszy swój zorganizowany mecz ludzie tworzący Cracovię zagrali kilka dni wcześniej - 4 czerwca 1906 o 19:00 jako wybrana z publiczności drużyna "akademików"¹  ulegli 4:0 Klubowi Gimnastyczno-Sportowemu IV Gimnazjum ze Lwowa jak wtedy zwała się Pogoń Lwów. 90 minut wcześniej swój mecz z Czarnymi Lwów przegrała 2:0 trenująca od dłuższego czasu drużyna "przodowników" spośród "studentów"² . Z niej powstał inny klub Krakowa - Biało-Czerwoni. Brak jednak dokładnej dziennej daty powstania tego klubu. Cracovia i Biało-Czerwoni połączyli się na wiosnę 1907.

Ogłoszenie o powstaniu Cracovii w dzienniku "Nowa Reforma"

Dowód powstania 13 czerwca 1906

W 132 numerze krakowskiego dziennika "Nowa Reforma" z dnia 12 czerwca 1906 ukazało się ogłoszenie o powstaniu Cracovii. Oto jego treść:

Akademicki Klub Footballistów (gra w piłkę nożną) zawiązuje się w Krakowie. Ćwiczenia w grze w piłkę nożną rozpoczynają się w środę 13 bm. Uprasza się wszystkich, którzy chcą do tego klubu należeć, o przybycie do parku dra Jordana w środę o godz. 6 wieczorem. Nie wątpimy, że tak zdrowy sport, jakim jest gra w piłkę nożną, znajdzie wielu zwolenników wśród młodzieży akademickiej.

AKF kilka miesięcy później przybrał później nazwę "Cracovia" - więcej o tym w artykule "Historia nazwy Cracovia".

Inne dowody z 1906

• Mecz (planowano jeden) z 4 czerwca zapowiedziały "Nowa Reforma" w numerze 122 z 31 maja 1906 i "Czas" w 126 numerze z 2 czerwca 1906.
• "Czas" w numerze 127 z 5 czerwca 1906 zrelacjonował oba mecze twierdząc, że w meczu pierwszym wystąpiła "nasza młodzież szkół średnich", a w drugim "akademicy i rękodzielnicy". Także 126 numer "Nowej Reformy" z 6 czerwca zawiera opis obu tych meczów. Obszernie pisze o spotkaniu pierwszym do którego stanęły "wybrane siły spośród młodzieży krakowskiej". Krótko zaś oznajmia zwycięstwo nad "grupą krakowską w ostatniej chwili złożoną". O meczu tym wspomina tez "Glos Narodu (nr 271) z 7 czerwca. Zachowały się fotografie z pierwszego i drugiego meczu.
• "Czas" (nr 178) zapowiedział, a "Nowa Reforma" (nr 178) i "Głos Narodu" (nr 378) opisały rozegrany 5 sierpnia 1906 słynny mecz drużyny studenckiej z pracownikami cyrku Buffalo Bill's Wild West.
• W numerze 216 "Nowej Reformy" z 22 września 1906 zapowiedziano mający sie odbyć nazajutrz "o godz. 3 i 1/2 o południu" mecz między "I drużyną studencką, która pobiła w czasie letnich wakacji drużynę footballistów z Buffalo Bill, i drużyną akademicką". Także "Czas" nr 215 z 20 września 1906 zapowiada ten mecz jako " match footballowy między I drużyna studencką i drużyna akademicką".
• W numerze 220 "Nowej Reformy" z 28 września 1906 podano relację z tego meczu "miedzy I klubem studenckim i drużyną akademicką".
• W tym samym numerze "Nowa Reforma" zapowiadała rewanżowy mecz we Lwowie I Klubu Studenckiego "który trenował przez całe wakacje i może poszczycić sie pięknymi rezultatami gry". Także "Czas" (nr 215) i "Głos Narodu" (nr 445) oba z 20 września 1906 tym samym tekstem informowały, że "wyjeżdża do Lwowa studencka drużyna footballistów krakowskich aby rozegrać tam match rewanżowy".
• Sam zaś mecz bardzo obszernie opisuje lwowskie "Słowo Polskie" w numerze 443 z 1 października 1906 pisząc o krakowianach "Biało-czerwoni, onieśmieleni widocznie trochę z początku [...] pamięcią porażki doznanej przed paru miesiącami w parku Jordana". Mecz ten relacjonują też 2 października krakowskie "Głos Narodu" (nr 456) i "Nowa Reforma" (nr 223)". Do dziś zachowała się fotografia z tego meczu.
• W numerze 225 "Nowej Reformy" zapowiedziano, a w 231 "Czasu", 229 "Nowej Reformy i 461 "Głosu Narodu" opisano mecz jaki 7 października 1906 rozegrał "świetnie ubrany klub Biało-czerwonych" z Czarnymi Kraków.
• W numerze 240 "Nowej Reformy" z 20 października 1906 podano relacje z turnieju jesiennego informując w niej o zgłoszonych drużynach: "zgłosiły się wreszcie najsilniejsze, jak klub Biało-czerwonych, zwycięzców matchu lwowskiego, i klub akademicki Cracovia". Pada tu również sformułowanie "najgroźniejsi przeciwnicy, akademicka Cracovia i Biało-czerwoni".
• W tym samym artykule jest te zapowiedź pokazowego meczu wyjazdowego. "W nadchodzącą niedzielę, dnia 21 bm. zjadą do Tarnowa akademicka Cracovia i klub Biało-czerwonych". Mecz ten zapowiedział także tarnowski tygodnik "Pogoń". W jego 42 numerze z 20 października 1906 czytamy "Z Krakowa przybędą: Klub Biało-czerwonych (Lech) i klub Cracovia (akademicki)".
• Uczestników zawodów w Tarnowie "a mianowicie klub Biało-czerwonych (Lech) i klub akademicki (Cracovia)" wymienia "Nowa Reforma" w numerze 241 z 23 października 1906.
• W niej także opis rozegranego tego samego dnia, ale wcześniejszego meczu "między drużyną Biało-czerwonych i tarnowskim klubem footballowym II Gimnazjum"

Dowody starszeństwa

Prasa z początku XX wieku nie miała żadnych wątpliwości kto jest najstarszym klubem w Krakowie.

• W numerze 247 "Czasu" z 26 października 1907 poinformowano "istnieją dotychczas dwa kluby: akademicki klub sportowy Cracovia i klub gimnazyalny Wisła [...] Wisła jest klubem młodszym".
• W numerze 268 "Czasu" z 21 listopada 1907 napisano o Tadeuszu Konczyńskim "zajął sie ukostiumowaniem pierwszych drużyn: akademickiej (niebiescy) i studenckiej (biało-czerwoni)". Wspomniane barwy niebieskie (z biała szarfą) to jedne z pierwszych strojów Cracovii pochodzące od barw miasta - używano je aż do fuzji z Biało-Czerwonymi.
• "Czas" w numerze 210 z 13 września 1908 omawia szanse obu klubów przed pierwszym meczem derbowym. "Biało-czerwoni mają większa rutynę, grają pewniej, obyci są z grą nie od dnia wczorajszego i są najstarszym klubem w Krakowie [...] Wisła jest klubem młodszym".
• W numerze 438 z 20 października 1908 "Głos Narodu" zdaje relacje z tego meczu. "Niezwykle silny i zimny wiatr utrudniał w wysokim stopniu walkę, co mniej dawało się we znaki Cracovii, klubowi starszemu i dłużej trenującemu, niż młodej Wiśle".
• "Nowa Reforma" w numerze z 25 maja 1909 pisząc o derbach zaznacza "wynik walki był dla widzów wielką niespodzianką, gdyż Wisła jest klubem młodszym od Cracovii".
• "... znacznie więcej zajmujące były zapasy dnia drugiego między Czarnymi a najstarszym klubem krakowskim Cracovią" twierdzi "Nowa Reforma" w numerze z 1 czerwca 1909 opisując mecze kolejno Wisły i Cracovii z Czarnymi Lwów.
• 13 września 1909 w "Nowej Reformie" numer 418 wydrukowano opis kolejnych derbów. "... w walce tej jak dotąd, szczęście stoi po stronie młodszej Wisły".
• W relacji z meczu Wisła Kraków - Preussen Wrocław 5:0 "Głos Narodu" (numer 84 z 30 marca 1910) wspomina o Cracovii takimi słowami "... nasza Wisła, z tytułu i urzędu drugie wprawdzie miejsce zajmująca w Krakowie [...] kto wie czy nie górująca nad zmanierowaną niestety do pewnego stopnia pierwszą drużyną naszą Cracovią".
• Najpełniej kwestię starszeństwa wyjaśniają ... same władze Wisły pisząc sprostowanie do "Głosu Narodu", które w takiej oto formie ukazało się w 87 numerze z 2 kwietnia 1910.
  

W sprawozdaniu naszym z ostatniego matchu footballowego zaznaczyliśmy, iż "z tytułu, urzędu i starszeństwa" pierwszeństwo należy sie Cracovii, lecz skutkiem braku treningu oraz zbyt silnych i częstych fluktuacji w obsadzie stale szwankuje w konsolidacji sił swoich. [...] Mimo tak wyraźnych pochwał dla drużyny Wisły - klub ten w ambicji swojej szlachetnej prosi nas o kategoryczne stwierdzenie, iż wprawdzie klub sportowy Cracovia co do czasu powstania był pierwszy w Krakowie^* , atoli z tego tylko tytułu nie można mu przyznawać pierwszeństwa, gdyż z rozegranych trzech matchów footballowych w zeszłym roku Wisła odniosła zupełne zwycięstwo - 1:1, 2:0 i 1:0.

^*pogrubienie własne

Jubileusze roku 1907

W 1922, 1927, 1932 i 1937 obchodzono kolejne jubileusze Cracovii. Nie oznacza to jednak, że za datę powstania uważano rok 1907. Początkowo kluby nie przywiązywały wielkiej wagi do znanych przecież wszystkim współcześnie żyjącym dat. W Cracovii pierwotnie świętowano nie w rocznicę powstania, ale w rocznicę fuzji z Biało-Czerwonymi. Podobnie było np w Pogoni Lwów, którą obchodziła jubileusze w rocznicę trzy lata późniejszej fuzji z Lechią Lwów dopiero w 1939 przestawiając się na świętowanie daty powstania. Cały czas pamiętając o dacie założenia czyli roku 1904. Także w Cracovii w latach dwudziestych XX wieku chciano przestawić się na świętowanie rzeczywistego roku założenia, ale z różnych przyczyn nie zrobiono tego.

• W 1926 problemem był ciężki stan finansów.
• W 1931 słabe wyniki w lidze mistrza Polski z 1930. Rok później było już mistrzostwo.
• W 1936 Cracovia grała zaledwie w Klasie A. Rok później była mistrzem.

Cały czas jednak znano rzeczywistą datę powstania - 1906.

• "Sprawozdanie Wydziału KS Cracovia" z 1911 opisuje powstanie klubu i jego historię od 1906.
• "Ciężki stan finansowy klubu nie pozwolił również w roku bieżącym urządzić obchodu jubileuszowego związanego z dwudziestoleciem istnienia klubu, przypadającym w 1926" powiedział 19 grudnia 1926 w swoim przemówieniu prezes Cracovii i PZPN Edward Cetnarowski.
• "Przegląd Sportowy" 31 grudnia 1926 przedstawia nigdy nie zrealizowany projekt pomnika ku czci Cracovii. Na cokole wyryte są daty 1906-1926. Zobacz skan [1].
• "... w roku 1931 Cracovia obchodzi jubileusz 25-lecia swego istnienia" - przypomniał już w pierwszym zdaniu wywiadu dla "Przeglądu Sportowego" (nr 87 z 29 października 1930) prezes Cracovii i honorowy prezes PZPN Edward Cetnarowski. Zobacz skan [2].
• "Przegląd Sportowy" w 96 numerze z 2 grudnia 1931, pisze o organizowaniu "uroczystości 25-lecia istnienia klubu, przełożonych jak wiadomo, na rok następny". Zobacz skan [3].
• "p. Kałuża przedstawił dzieje rozwoju klubu od 1906 r." - to fragment relacji z obchodów w 1932 z "Przeglądu Sportowego". Zobacz skan [4].
• "... nie sprzyjająca w poprzednim roku koniunktura [...] skłoniła klub do przełożenia uroczystości związanych z 25-leciem istnienia na rok 1932, chociaż od założenia klubu, a więc roku 1906, upływało już wówczas 26 lat ..." pisał Józef Kałuża w wydanej w 1937 monografii "Historia 30 lat KS Cracovia".
• "... jesteśmy w roku jubileuszu, nie jubileuszowym, boć przecież żyjemy od 1906r. ..." tak ten sam autor w tej samej książce opisał rok 1937.

Słownik

¹ akademicy - to słuchacze szkół wyższych (w tym wypadku Uniwersytetu Jagiellońskiego), dziś nazywani studentami
² studenci - to uczniowie gimnazjów czyli szkół dziś noszących nazwę liceów (nie mylić z obecnymi gimnazjami)

Zobacz też

• Historia Cracovii (pierwsze lata)
• Historia nazwy Cracovia
• Informacje prasowe o Biało-Czerwonych i Cracovii w 1906
• Informacje prasowe o Cracovii w 1907
• Informacje prasowe o Cracovii w I-IV 1908
• Informacje prasowe o Cracovii w V-VIII 1908
• Informacje prasowe o Cracovii w IX-XII 1908