Najstarsi w Polsce

Ogłoszenie o powstaniu Cracovii w dzienniku "Nowa Reforma"

Cracovia powstała 13 czerwca 1906 i nie była wówczas najstarszym polskim klubem sportowym. Nieszczęśliwe wydarzenia historyczne doprowadziły jednak do tego, że starsze od Pasów kluby zakończyły swój żywot i spośród istniejących w Polsce klubów Cracovia jest najstarsza. Precyzyjniej:

• Cracovia jest najstarszym nieprzerwanie istniejącym polskim klubem sportowym;
• Cracovia jest najstarszym istniejącym polskim klubem piłkarskim.

W zależności od przyjętych kryteriów można lub nie uznać, że

• Cracovia jest najstarszym istniejącym polskim klubem sportowym.

Warto podkreślić ciągłość Cracovii - klub nigdy nie przestał istnieć, nigdy nie zawiesił swojej działalności, nawet podczas I i II wojny światowej.

Data powstania Cracovii

Cracovia powstała 13 czerwca 1906 o 18:00 na zebraniu obok pawilonu w Parku Jordana w Krakowie - informacja o tym ukazała sie w dzienniku "Nowa Reforma", zachowało sie także parędziesiąt innych notatek prasowe dokumentujące losy klubu w 1906.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Najstarsi w Krakowie.

Nieistniejące już starsze kluby

Kluby lwowskie

Najstarszym polskim klubem piłkarskim była Lechia Lwów, choć przez dziesięciolecia uważano za najstarszych Czarnych Lwów (powstałych jako Sława). Oba kluby zostały założone w 1903. Właśnie od Czarnych powstałą tradycyjna by najstarszy klub w danym mieście nosił czarne spodenki lub koszulki. Z pewnością starsza od Cracovii była też Pogoń Lwów (początkowo jako Klub Gimnastyczno-Sportowy IV Gimnazjum we Lwowie). Kluby te uległy likwidacji w 1939 po wkroczeniu do Lwowa Armii Czerwonej i przyłączeniu wschodnich terenów Polski do ZSRR.

Kluby łódzkie

W Łodzi pierwsze kluby piłkarskie sportowe powstały już w XIX wieku. Zakładali je przybywający tam do pracy Niemcy i Anglicy. W 1895 powstał Touring Club później znany jako Klub Turystów, w którym piłkę nożna uprawiano od 1899. W 1897 zaczęła się historia łódzkiego Unionu. Kluby te częściowo spolonizowały się w czasach II RP, niemniej nie uważa się ich za najstarsze polskie kluby. Po wyzwoleniu Łodzi w 1945 nie zostały już reaktywowane.

Kluby górnośląskie

Najstarszym klubem piłkarskim na Górnym Ślasku był powstały w 1903 Fusballklub 03 z Raciborza (początkowo znany jako SV 03 Ratibor). Po powstaniach śląskich i podziale Śląska Racibórz pozostał przy Niemczech, a FK 03 nigdy nie funcjonował w państwie polskim. Był to klub niemiecki podobnie jak powstały w 1904 Frischauf Katowice. Z rozpadu tego ostatniego klubu w 1905 powstały Diana, Preussen (później znany jako 1.FC Katowice i Germania. To również były kluby niemieckie, choć, że z relacji wiadomo, że piłkarze Diany posługiwali się językiem polskim. Diana za nadmierne kontakty z polskością została rozwiązana po zajęciu zachodnich terenów Polski przez III Rzeszę. Germania prawdopodobnie została zlikwidowana już w 1921. 1.FC - sztandarowy klub mniejszości niemieckiej w II RP - przetrwał aż do 1945. W 2007 ogłoszono jego "reaktywację", jednak nowy klub poza przywłaszczeniem barw i nazwy nie ma nic wspólnego z historycznym poprzednikiem. Z istniejących do dziś klubów górnośląskich najstarsze są 06 Kleofas Katowice, który powstał 26 sierpnia 1906 jako 06 Zalenze i Lechia 06 Mysłowice założona w 1906 (brak dokładnej daty dziennej) jako Borussia 06 Myslowitz. Jest kwestią sporną czy od początku można było je uznać za kluby polskie. Z pewnością był takim klub "Polonia" powstały w 4 stycznia 1920 w Bytomiu. Nie dotrwał on jednak do naszych czasów, a powstała po II wojnie światowej Polonia Bytom ma z nim wspólną tylko nazwę bo tradycję zaczerpnęła od Pogoni Lwów. I 06 Kleofas Katowice i Lechia 06 Mysłowice są jednak klubami starszymi od Cracovii.

Fałszerze historii

Resovia Rzeszów

Resovia Rzeszów została założona w 1909 jednak w latach 60-tych XX wieku postarzyła się uznając za rok powstania 1905. Argumentem ku temu miałoby być wzmianka w księdze pamiątkowej Pogoni Lwów, że w 1905 w Rzeszowie istniały drużyny piłkarskie - wymieniane są tu nazwy Resovia, Czerwono-Czarni, Resoviacy i Championy. Wspomniana księga pamiątkowa Pogoni Lwów powstałą jednak w 1939, a więc 34 lata po wydarzeniach, które opisuje. W prasie z tego roku brak potwierdzenia istnienia tych drużyn. Nic tez nie potwierdza by współczesna Resovia miała z nimi cokolwiek wspólnego. Wiadomo, że w 1906 w miejscowym parku grywano w piłkę nożna (historycy Resovii przesuwają tę datę na 1903) - nie jest to jednak wystarczający powód do uznania, że w Rzeszowie powstał wtedy jakiś klub. W Krakowie w parku Jordana kolejne roczniki szkolnych drużyn w piłkę nożną grały od 1890 i choć byli wśród nich ludzie Cracovii nikt nie probuje przesuwać daty powstania Pasów. W pionierskich latach galicyjskiego futbolu kluby jeździły do innych miast by propagować tam nowy sport. Do takich zawodów stawała zwykle wybrana reprezentacja miejscowej młodzieży. Tak 4 czerwca lwowianie zmierzyli się w Krakowie z "przodownikami" dając impuls powstaniu zorganizowanych krakowskich klubów. Z takimi samymi meczami jeździli Biało-Czerwoni i Cracovia do Bochni i Tarnowa. Do Rzeszowa pojechała Wisła Kraków i w 29 września 1907 zmierzyła się z miejscową drużyna określaną jako "championi" (wynik: 10:0). Na rok 1907 Resovia datuje swoja odznakę co znów nie zostało w żaden sposób udowodnione. Pierwszy znany z daty mecz tego klubu to 10 lipca 1910 (z Bar-Kochbą Rzeszów), walne zebranie odbyto dopiero w 1911.

Zagłębie Sosnowiec

Data powstania Zagłębia Sosnowiec - 1918 czy 1945 jest przedmiotem sporów. Samo zaś Zagłębie powołuje się na rok 1906. W tym właśnie roku (brak dokładnej daty dziennej) przy hucie "Milowice" powstaje klub sportowy. W 1908, już legalnie, zostaje zorganizowany Union Sosnowiec - filia Unionu Petersburg. I wojna światowa bezpowrotnie przerywa działalność tego klubu. W 1918 w zostaje zorganizowany klub Victoria Sosnowiec, a 1919 TS Sosnowiec. Brak jednak ich jakichkolwiek związków z dawnym Unionem, ani prawnych, ani organizacyjnych, ani personalnych. Oba kluby w 1934 łączą się w Unię Sosnowiec. Kolejna wojna światowa przerywa i jego działalność. W 1945 powstaje klub Robotniczy Klub Sportowy Sosnowiec, szybko przemianowany na RKU Sosnowiec (Rejonowa Komenda Uzupełnień Sosnowiec). I właśnie jego związki z przedwojenna Unią są luźne i przez cześć historyków piłki kwestionowane. Po kolejnych zmianach nazwy RKU stanie sie Stalą i wreszcie Zagłębiem.

Kluby z przerwą w życiorysie

Krakowski Klub Szachistów

KKSz powstał w 1893. Istniej aż do roku 1949, kiedy łączy się z ... Cracovią (wówczas Ogniwo-Cracovia) stając sie jej sekcja szachową. Mimo fuzji z KKSz Cracovia nigdy nie używała jako daty powstania daty starszego z klubów. Zrzeszenie Sportowe "Ogniwo" połączyło się z ZS "Spójnia" w ZS "Sparta", a ramach reorganizacji w 1955 szachiści Cracovii zostali przeniesieni do nowego klubu "Sparta WDK" (Wojewódzki Dom Kultury). Ta 1957 zmienia nazwę na Krakowski Klub Szachistów i uznaje się kontynuatorem historycznego KKSz. W latach 70-tych KKSz łączy się z sekcja szachową Hutnika Kraków i dalej funkcjonuje jako KKSZ-Hutnik, choć drugi człon wyparuje po latach.

W zależności od przyjętych kryteriów można

• uznać Spartę WDK za kontynuatora KKSz;
• przyjąć, że historia KKsz zakończyła się w 1949 wraz z fuzją z Cracovią
• przyjąć, że historia KKsz zakończyła się w 1955 wraz z przeniesieniem szachistów do nowego klubu.

Plik:PTC Pabianice.png

Pabianickie Towarzystwo Cyklistów

PTC Pabianice powstało 26 maja 1906. Jest klubem zrzeszającym wyłącznie cyklistów. W 1909 zostaje zarejestrowane przez władze carskie jako stowarzyszenie cyklistów i piłkarzy. W 1949 władze przydzielają PTC do zrzeszenia Gwardia (zrzeszenie podlegające stalinowskiemu resortowi bezpieczeństwa odpowiedzialnemu za mordy i represje). Piłkarze odmawiają grania pod takim patronatem więc klub zostaje za karę zlikwidowany. Większość zawodników przenosi się Włókniarza Pabianice. 25 stycznia 1950 powstaje klub Ogniwo Pabianice, który po fuzji zrzeszeń Ogniwo i Spójnia zmienia nazwę na Sparta. W kwietniu 1955 Sparta Pabianice zmienia nazwę na PTC i uznaje sie kontynuatorem klubu z 1906. W klubie nie ma już sekcji kolarskiej.

W zależności od przyjętych kryteriów można

• uznać prawo Ogniwa/Sparty do reaktywacji tradycji PTC;
• przyjąć, że historia PTC z 1906 zakończyła się wraz z likwidacją klubu w 1949.

Polskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół"

Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" nigdy nie było klubem sportowym, niemniej czasem usiłuje sie go przedstawiać jako najstarszy klub sportowy. "Sokół" to organizacja zajmującą sie krzewieniem gimnastyki i kultury fizycznej. To właśnie niechęć Sokoła do rywalizacji sportowej doprowadziła po powstania pierwszych klubów sportowych. Istnieją co prawda kluby sportowe o nazwie Sokół, ale nie są one powiązane z PTG. "Sokół" powstał 7 lutego 1867 we Lwowie, a jego koła lokalne (zwane gniazdami) mieściły sie w większości polskich miast. W PRLu został zlikwidowany. W jego miejsce w 1955 powołano TKKF (Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej), które nie uważa się za prawnego kontynuatora "Sokoła". Samo PTG odrodziło się 10 stycznia 1989.

Zobacz też

• Najstarsi w Krakowie
• Historia Cracovii (pierwsze lata)
• Historia nazwy Cracovia
• Informacje prasowe o Biało-Czerwonych i Cracovii w 1906
• Informacje prasowe o Cracovii w 1907
• Informacje prasowe o Cracovii w I-IV 1908
• Informacje prasowe o Cracovii w V-VIII 1908
• Informacje prasowe o Cracovii w IX-XII 1908
• Historyczne boiska Cracovii