Historia stadionu Cracovii: Różnice pomiędzy wersjami

Z WikiPasy.pl - Encyklopedia KS Cracovia
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
 
(Nie pokazano 96 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
[[Grafika:Boisko_1920.png|thumb|300px|Boisko K.S. Cracovia - Plan miasta Krakowa 1920 r.]]
[[Grafika:1924 stadion z lotu ptaka.jpg|thumb|300px|1924 - stadion z lotu ptaka]]
[[Grafika:okolice stadionu w II RP.jpg|thumb|300px|okolice stadionu na planie miasta, koniec lat trzydziestych]]
===Wcześniejsze boiska Cracovii===
===Wcześniejsze boiska Cracovii===
[[Grafika:Pierwotnie Stadion.jpg|thumb|300px|Pierwotny wygląd drewnianej trybuny]]
[[Grafika:Nowości Ilustrowane 1908-08-01 31 Wolska.png|thumb|300px|Wylot ulicy Wolskiej (obecnie Piłsudskiego) nieopodal Stadionu Cracovii- 1908 r.]]


{{Main|Boiska Cracovii}}
{{Main|Boiska Cracovii}}


===Historia stadionu===
===Historia stadionu===
Stadion powstał w '''1912''' roku według projektu architekta Franciszka Mączyńskiego - Park Gier Klubu Sportowego "Cracovia"  ([[Boiska Cracovii#Park Gier KS Cracovia|dodatkowe informacje]]), zbudowano go na terenach "łąkach zwierzynieckich" (teren pomiędzy dzisiejszymi ulicami: 3 Maja, al. Krasińskiego, Stachowicza oraz Kraszewskiego) teren przejęto od sióstr Norbertanek w wieczystą dzierżawę. Pracami budowlanymi kierował inż. Tadeusz Zieliński. Współtwórcą stadionu był również geometra Marceli Skibowiecki <ref>[[:Grafika:Echo_Krakowa_1966-08-27_201.png|dziennik ''Echo Krakowa'' 27 sierpnia 1966 r.]]</ref><ref>[[:Grafika:Dziennik Polski 1969-08-05 184.png|dziennik ''Dziennik Polski'' 5 sierpnia 1969 r.]]</ref>.
Budowa nie byłaby możliwa bez społecznej ofiarności, zebrano 8 200 koron do czego walnie przyczynił się mający szerokie kontakty z bogatą arystokracją [[Kazimierz Jurjewicz]] – późniejszy prezes Cracovii, całość kosztowała 20 tysięcy. Jednocześnie powstało obok drugie boisko, treningowe. Stadion otwarto meczem z [[Pogoń Lwów|lwowską Pogonią]] 31 marca 1912 ([[1912-03-31 Cracovia - Pogoń Lwów 2:2|2:2]]). Początkowo widownia składała się z drewnianej trybuny na 300 miejsc siedzących i nasypu z miejscami stojącymi. Był to pierwszy na ziemiach polskich stały stadion będący własnością klubu sportowego.
<CENTER>
{|
|[[Grafika:Boisko_1920.png|thumb|300px|Boisko K.S. Cracovia - Plan miasta Krakowa 1920 r.]]
|[[Grafika:1924 stadion z lotu ptaka.jpg|thumb|300px|1924 - stadion z lotu ptaka]]
|[[Grafika:Park_KS_Cracovia_1924-1927.jpg|thumb|300px|ok 1924-1927 r., Park KS Cracovia z lotu ptaka {zdjęcie ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie - mhf.krakow.pl) ]]
|}
{|
|[[Grafika:Blankiet lata20te 1.png|thumb|300px|Blankiet z pierwszej połowy lat 20tych ze sprzedaży biletów na matche Cracovii, cena biletów w markach polskich]]
|[[Grafika:Rozwój Niedzielny Dodatek Ilustrowany 05-07-1925 nr26 zdjecie 25-27.05.1925.png|thumb|300px|U góry zdjęcia Park KS Cracovia ''zdjęcie zrobione w dniach 25-27.05.1925 r.]]
|}


[[Grafika:Pierwotnie Stadion.jpg|thumb|300px|Pierwotny wygląd drewnianej trybuny]]
</CENTER>
[[Grafika:Trybuna_stadionu_1940_09.png|thumb|300px|Trybuna stadionu 09.1940 r.]]
Stadion powstał w 1912 roku według projektu architekta Franciszka Mączyńskiego - Park Gier Klubu Sportowego "Cracovia"  ([[Boiska Cracovii#Park Gier KS Cracovia|dodatkowe informacje]]), zbudowano go na terenach "łąkach zwierzynieckich" (teren pomiędzy dzisiejszymi ulicami: 3 Maja, al. Krasińskiego, Stachowicza oraz Kraszewskiego) teren przejęto od sióstr Norbertanek w wieczystą dzierżawę. Pracami budowlanymi kierował inż. Tadeusz Zieliński. Budowa nie byłaby możliwa bez społecznej ofiarności, zebrano 8 200 koron do czego walnie przyczynił się mający szerokie kontakty z bogatą arystokracją [[Kazimierz Jurjewicz]] – późniejszy prezes Cracovii, całość kosztowała 20 tysięcy. Jednocześnie powstało obok drugie boisko, treningowe. Stadion otwarto meczem z [[Pogoń Lwów|lwowską Pogonią]] 31 marca 1912 ([[1912-03-31 Cracovia - Pogoń Lwów 2:2|2:2]]). Początkowo widownia składała się z drewnianej trybuny na 300 miejsc siedzących i nasypu z miejscami stojącymi. Był to pierwszy na ziemiach polskich stały stadion będący własnością klubu sportowego.


Początkowo stadion wyglądał całkowicie inaczej niż dzisiaj. Trybuna główna stała od strony obecnej al. Focha, stąd kibice mieli wspaniały widok na Wawel, którego nie zasłaniały żadne budowle. Stadion otoczony był żwirową bieżnią, na której mogli występować lekkoatleci. Za bramkami pomiędzy boiskiem i bieżnią było więcej miejsca niż obecnie, także z myślą o lekkoatletach. Główne wejście na stadion znajdowało się na miejscu dzisiejszego hotelu „Cracovia” - tuż za nasypem kolejowym (przypomnijmy, że w miejscu Alei Krasińskiego znajdował się nasyp, po którym wiodła linia kolejowa do Zakopanego, która została zlikwidowana w 1917 roku). Park Gier KS Cracovia obejmował, znacznie więcej terenu niż sam stadion, bo aż do dzisiejszych Alei.
Początkowo stadion wyglądał całkowicie inaczej niż dzisiaj. Trybuna główna stała od strony obecnej al. Focha, stąd kibice mieli wspaniały widok na Wawel, którego nie zasłaniały żadne budowle. Stadion otoczony był żwirową bieżnią, na której mogli występować lekkoatleci. Za bramkami pomiędzy boiskiem i bieżnią było więcej miejsca niż obecnie, także z myślą o lekkoatletach. Główne wejście na stadion znajdowało się na miejscu dzisiejszego hotelu „Cracovia” - tuż za nasypem kolejowym (przypomnijmy, że w miejscu Alei Krasińskiego znajdował się nasyp, po którym wiodła linia kolejowa do Zakopanego, która została zlikwidowana w 1917 roku). Park Gier KS Cracovia obejmował, znacznie więcej terenu niż sam stadion, bo aż do dzisiejszych Alei.
[[Grafika:Słowo_Polskie_Dodatek_1926_06_07_23_1.png|thumb|300px|Budowa betonowego toru kolarskiego Cracovii 1926 r.]]
<CENTER>
{|
|[[Grafika:IKC_1922-06-08_151_stare_trybuny_Cracovii.png|thumb|300px|Zniszczone przez honwedów i strzelców tyrolskich trybuny Cracovii w 1914 r. przed ich odbudowaniem]]
|[[Grafika:Lata1920-1925_stadion.png|thumb|300px|right|lata 1920-25, stadion]]
|[[Grafika:Przegląd Sportowy 1922-04-07 bieg.jpg|thumb|300px|right|1922 r., stadion z widoczną budynkiem]]
|}
</CENTER>
Po wybuchu I wojny światowej w '''1914''' r. stadion Cracovii został zajęty przez wojsko. Wskutek tego boisko oraz trybuny nadmiernie ucierpiały. Zimą w r. 1914 biwakują w parku klubowym początkowo honwedzi i grzeją się przy ogniu rozpalonym parkanem — a gdy w jakiś czas miejsce ich zajęli strzelcy tyrolscy — ofiarą pada w części trybun.<ref>[[:Grafika:Nowości_Ilustrowane_1915-10-02_foto_1.jpg|''Nowości Ilustrowane'' 2 października 1915 r.]]</ref>.<br>
Podczas I wojny światowej w sierpniu '''1915''' r. stadion nawiedziła powódź. Woda z wezbranej Rudawy zalała boisko, urządzenia sportowe, trybuny dla widzów, korty tenisowe, domek mieszkalny oraz magazyn<ref>[[:Grafika:IKC_1915-08-11.jpg|dziennik ''IKC'' 11 sierpnia 1915 r.]]</ref>.<BR>
18 grudnia '''1921''' roku huragan szalał w Krakowie, który powalił na stadionie 200 metrowy parkan ogradzający boisko Cracovii i zerwał w wielu miejscach papę z trybun. Szacowane koszty na ówczesne 300000 Marek Polskich<ref>[[:Grafika:Przegląd_Sportowy_1921-12-31_33_2.png|Tygodnik Przegląd Sportowy z 31 grudzień 1921 r.]]</ref>.<BR>
8 maja '''1925''' otwarto boisko oraz trybuny po gruntownym remoncie<ref>[[:Grafika:Przegląd_Sportowy_1925-05-06_18_2.png|''Przegląd Sportowy'' 6 maja 1925 r.]]</ref>. W lipcu '''1925''' roku Kraków dotknęła wielka powódź, ucierpiał przy ty również stadion Cracovii oraz jego korty tenisowe. Woda miejscami stała na głębokości 1,5-2 metrów<ref>[[:Grafika:IKC_1925-07-04_181.png|''IKC'' 4 lipiec 1925 r.]]</ref><ref>[[:Grafika:Przegląd_Sportowy_1925-07-08_27.png|''Przegląd Sportowy'' 8 lipiec 1925 r.]]</ref>.  Stadion nadawał się do generalnego remontu, wtedy właśnie [[Jan Łazarski]] namówił prezesa [[Edward Cetnarowski|Cetnarowskiego]] do budowy betonowego toru kolarskiego. <BR>
Listopad '''1925''' to budowa w Parku Sportowym KS Cracovia bieżni lekkoatletów o nawierzchni żużlowej<ref>[[:Grafika:Przegląd Sportowy 1925-11-25 47 4.png|''Przegląd Sportowy'' 25 listopada 1925 r.]]</ref>.
<CENTER>
{|
|[[Grafika:Przegląd Sportowy 1925-07-15 stadion.png|thumb|300px|1925 - stadion podczas powodzi]]
|[[Grafika:1925 stadion podczas powodzi 2.jpg|thumb|300px|1925 - stadion podczas powodzi]]
|[[Grafika:Cracovia_boisko_powódź_1925.png|thumb|300px|1925 - stadion podczas powodzi]]
|}
</CENTER>
 
<CENTER>
{|
|[[Grafika:Tygodnik Sportowy 1925-07-08 Stadion.png|thumb|300px|1925 - stadion podczas powodzi]]
|[[Grafika:IKC_1925-07-05_182_powódź_stadion.png|thumb|300px|1925 - stadion podczas powodzi, widok z trybun]]
|[[Grafika:IKC_1925-07-05_182_powódź_stadion_2.png|thumb|300px|1925 - stadion podczas powodzi, wejście]]
|}
{|
|[[Grafika:Nowości Ilustrowane 1925-07-11 28 Zalanie Stadionu.png|thumb|300px|1925 - fragment boiska pod wodą]]
|[[Grafika:B%C5%82onia_pow%C3%B3d%C5%BA_1925.jpg|thumb|300px|, Błonia i Park KS Cracovia 1925 r. (zdjęcie ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie - mhf.krakow.pl) ]]
|}
{|
|[[Grafika:Rozwój Niedzielny Dodatek Ilustrowany 12-07-1925 boisko.png|thumb|300px|1925 - fragment boiska pod wodą]]
|[[Grafika:Monografia_60lat_pow%C3%B3d%C5%BA_1925_karykatura.png|thumb|300px|Karykatura powodzi z 1925 r., zamieszczona w monografii 60 lecia]]
|}
</CENTER>
 
Rok później 18 lipca '''1926''' zostaje oddany oficjalnie do użytku największy w Polsce betonowy tor wyścigowy. Tor miał wymiary 440 metrów długości i 8 metrów szerokości przy nachyleniu 35 stopni na wirażach. Na budowę zawiązało się konsorcjum handlowo-sportowe z kapitałem 30000 zł.<ref>[[:Grafika:Przegląd_Sportowy_1925-09-30_39.png|''Przegląd Sportowy'' 30 września 1925 r.]]</ref><ref>[[:Grafika:Przegląd_Sportowy_1926-07-24_29_3.png|''Przegląd Sportowy'' 24 lipca 1926 r.]]</ref>.
<CENTER>
{|
|[[Grafika:Przegląd_Sportowy_1926-04-01_13_Łazarski_tor.png|thumb|300px|[[Jan Łazarski]] dogląda budowy toru kolarskiego 1926 r.]]
|[[Grafika:Słowo_Polskie_Dodatek_1926_06_07_23_1.png|thumb|300px|Budowa betonowego toru kolarskiego Cracovii 1926 r.]]
|[[Grafika:IKC_1927-10-18_287_09_10_1927_Stadion.png|thumb|300px|Widok na tor kolarski, październik 1927 r.]]
|}
{|
|[[Grafika:Tor_Kolarski_1926.png|thumb|300px|Komisja Miejska wraz z komitetem KS Cracovia, przy budowie toru motocyklowego, 1926 r.]]
|[[Grafika:Otrwaice_toru_18-07-1926.png|thumb|300px|Oficjalne otwarcie toru kolarskiego 18 lipca 1926 r.]]
|[[Grafika:Przegląd Sportowy 1928-07-28 bieznia.png|thumb|300px|Otwarcie bieżni na stadionie Cracovii, 1928 r.]]
|}
</CENTER>


Po wybuchu I wojny światowej w 1914 r. stadion Cracovii został zajęty przez wojsko. Wskutek tego boisko oraz trybuny nadmiernie ucierpiały. Przez to trybuny w części zostały rozebrane<ref>[[:Grafika:Nowości_Ilustrowane_1915-10-02_foto_1.jpg|''Nowości Ilustrowane'' 2 października 1915 r.]]</ref>.
W sierpniu '''1931''' r. stadion nawiedziła wichura w wyniku której została zdemolowana lewa strona trybuny w Parku Gier KS Cracovia im. Marszałka Piłsudskiego w Krakowie. Wszystkie zespoły ligowe doliczały do biletu kwotę 10 groszy, która miała być przeznaczona na odbudowę zniszszczonej trybuny.<ref>[[:Grafika:Przegląd_Sportowy_1931-08-29_69.png|''Przegląd Sportowy'' 29 sierpnia 1931 r.]]</ref><ref>[[:Grafika:Przegląd_Sportowy_1931-10-10_81.png|''Przegląd Sportowy'' 10 października 1931 r.]]</ref><br>


Podczas I wojny światowej w sierpniu 1915 r. stadion nawiedziła powódź. Woda z wezbranej Rudawy zalała boisko, urządzenia sportowe, trybuny dla widzów, korty tenisowe, domek mieszkalny oraz magazyn<ref>[[:Grafika:IKC_1915-08-11.jpg|dziennik ''IKC'' 11 sierpnia 1915 r.]]</ref>.
<CENTER>
{|
|[[Grafika:Stadion_08_1931_wichura.jpg|thumb|300px|Stadion po wichurze, 08.1931 r., ''"Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” '' [https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5949324] ]]
|[[Grafika:Stadion_08_1931_wichura_2.jpg|thumb|300px|Stadion po wichurze, 08.1931 r., ''"Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” '' [https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5949324] ]]
|[[Grafika:PARK_KSC_1932_broszura_1932.png|thumb|300px|Park KS Cracovia z lotu ptaka, 1932 r., źródło: [https://www.wikipasy.pl/Plik:Broszura_jubileusz_1932.pdf] ]]
|}
</CENTER>


W lipcu 1925 roku Kraków dotknęła wielka powódź, ucierpiał przy ty również stadion Cracovii. Stadion nadawał się do generalnego remontu , wtedy właśnie [[Jan Łazarski]] namówił prezesa [[Edward Cetnarowski|Cetnarowskiego]] do budowy betonowego toru kolarskiego. Rok później 18 lipca 1926 zostaje oddany do użytku największy w Polsce betonowy tor wyścigowy. Tor miał wymiary 440 metrów długości i 8 metrów szerokości.


14 sierpnia 1935 r. stadion nawiedziła wichura w wyniku której dach trybuny został zupełnie zniszczony, a szczątki zostały rozniesione na kilkadziesiąt metrów od boiska.<br>
Ponownie w kwietniu '''1932''' r. stadion nawiedziła wichura w wyniku której została zdemolowana prawa strona trybuny w Parku Gier KS Cracovia im. Marszałka Piłsudskiego w Krakowie.<br>
 
<CENTER>
{|
|[[Grafika:IKC_1932-04-09_97_wichura.png|thumb|300px| kwiecień 1932 - na zdjęciu prawa strona trybuny widziana od strony lewego skrzydła]]
|[[Plik:NAC_pokaz_sportowy_1935.jpg|thumb|300px|Uczestnicy pokazu sportowego podczas defilady na stadionie Cracovii. 6.1935 r. ''"Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” '' [https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5906513/obiekty/404808#opis_obiektu] ]]
|[[Grafika:NAC_50leciesokola_stadion_27-6-1935.png|thumb|300px|Widok na trybunę, 27-6-1935 r. źródło:NAC ;https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/250430/b75f9cc23c3f9a4df2914d7505bf85a3/] ]]
|}
</CENTER>
Tor kolarski będący w posiadaniu prywatnych przedsiębiorców w kwietniu '''1934''' przechodzi na własność klubu.<ref>[[:Grafika:Przegląd_Sportowy_1931-03-18_22.png|''Przegląd Sportowy'' 18 marzec 1931 r.]]</ref>


W momencie wybuchu II wojny światowej w 1939 r. stadion Cracovii przy błoniach obejmował boisko piłkarskie  z trybuną drewnianą na 1800 miejsc siedzących oraz 9000 stojących., bieżnię i skocznię lekkoatletyczną, sześć kortów tenisowych , tor kolarski o nawierzchni betonowej, boiska do koszykówki i siatkówki.<BR>
W czerwcu '''1934''' r. tor kolarski został wydzierżawiony przez WTC Warszawa<ref>[[:Grafika:Nowy_Dziennik_1934-06-15_164_2.png|dziennik żydowski ''Nowy Dziennik'' 15 czerwca 1934 r. ]]</ref>
W dniu 2 września 1939 r. zrzucenie bomby na stadion Cracovii spowodowało uszkodzenie trybuny oraz toru kolarskiego. Stadion został zajęty przez okupanta, a na jego płycie zlokalizowano skład paliwa oraz punkt naprawy samochodów. Części z drewnianych trybun została zabrana przez mieszkańców na opał. Całkowitej dewastacji zapobiegł były zawodnik Cracovii Antoni Malczyk – porozklejał ostrzeżenie w języku polskim i niemieckim obok stadionu: „Jakiekolwiek uszkodzenia ogrodzeń trybun, szatni itp. oraz kradzież drzewa, przyborów sportowych w Parku Gier KS „Cracovia” im. Marszałka Józefa Piłsudskiego będą najsurowiej karane”. Ostrzeżenie odniosło skutek - zapobiegło dalszej dewastacji. Rząd Generalnego Gubernatorstwa ponadto w dn. 29 stycznia 1940 r. zarządził konfiskatę wszelkich urządzeń i sprzętu sportowego w tym należącego m.in. do klubu Cracovia (ze [[Boiska_Cracovii#Stadion_lekkoatletyczny_Cracovii|stadionu miejskiego]] zaś znikł sprzęt lekkoatletyczny „Cracovii” podczas, gdy przebywały tam wojska niemieckie).<ref>Sport w Krakowie w latach 1939-1945, Stanisław Chemicz</ref>.
<CENTER>
{|
|[[Grafika:Park KSC wejscie.jpg|thumb|300px|right|Przy kortach Cracovii obok wejścia do Parku KS Cracovia, prawdopodobnie lata 30te, źródło: [https://www.facebook.com/photo/?fbid=8018063534888220&set=gm.904486934806364&idorvanity=161511145770617] ]]
|[[Grafika:Park KSC korty.jpg|thumb|300px|right|Przy kortach Cracovii, prawdopodobnie lata 30te, źródło: [https://www.facebook.com/photo/?fbid=8014245058603401&set=gm.903919171529807&idorvanity=161511145770617] ]]
|}
</CENTER>


Po II wojnie światowej niezbędna była renowacja stadionu - (trybuny zostały zniszczone, zrujnowane boisko piłkarskie, zniszczony inwentarz klubowy). Z czołowych klubów krakowskich Cracovia pod tym względem najbardziej ucierpiała po okresie okupacji. <ref>[[:Grafika:Echo_Krakowa_1946-07-09_118_1.png|dziennik ''Echo Krakowa'' 9 lipca 1945 r.]]</ref><ref>[[:Grafika:Echo_Krakowa_1946-05-31_81_2.png|dziennik ''Echo Krakowa'' 31 maja 1945 r.]]</ref>. Koszty wstępnie oszacowano na ówczesne 300 tys. zł. W celu zebrania środków został stworzony Komitet Odbudowy Boiska i Parku Gier KS Cracovia<ref>[[:Grafika:Dziennik_Polski_1945-11-12_279_3.png|dziennik ''Dziennik Polski'' 12 listopada 1945 r.]]</ref><ref>[[:Grafika:Dziennik_Polski_1945-12-21_318.png|dziennik ''Dziennik Polski'' 21 grudnia 1945 r.]]</ref><ref>[[:Grafika:Dziennik_Polski_1946-01-28_28_3.png|dziennik ''Dziennik Polski'' 28 stycznia 1946 r.]]</ref>. Na odbudowę stadionu klub dostał subwencję w wysokości 10 tys. zł. z K.O.Z.P.N.<ref>[[:Grafika:Dziennik_POlski_1945-06-19_132.png|dziennik ''Dziennik Polski'' 19 czerwca 1945 r.]]</ref>. Informacja w trakcie remontu<ref>[[:Grafika:Echo_Krakowa_1946-03-30_21.png|dziennik ''Echo Krakowa'' 30 marzec 1946 r.]]</ref>. Ostatecznie koszt  remontu wyniósł 2 miliony złotych. Stadion wraz z infrastrukturą stał się najpiękniejszym obiektem sportowym w Krakowie. <br>
14 sierpnia '''1935''' r. stadion nawiedziła wichura w wyniku której dach trybuny został zupełnie zniszczony, została wyrwana tylnia ściana środkowej i lewej trybuny, nadwyrężone zostały wiązania belek. Szczątki zostały rozniesione na kilkadziesiąt metrów od boiska. Brama wejściowa została przewrócona oraz zostały rozburzone parkany.<ref>[[:Grafika:IKC_1935-08-17_227_wichura.png|dziennik ''IKC'' 17 sierpnia 1935 r. cz.1]]</ref><ref>[[:Grafika:IKC_1935-08-17_227.png|dziennik ''IKC'' 17 sierpnia 1935 r. cz.2]]</ref><ref>[[:Grafika:IKC_1935-08-17_227_4.png|dziennik ''IKC'' 17 sierpnia 1935 r. cz.3]]</ref><ref>[[:Grafika:IKC_1935-08-16_224.png|dziennik żydowski ''Nowy Dziennik'' 16 sierpnia 1935 r.]]</ref><ref>[[:Grafika:Przegląd_Sportowy_1935-08-22_88.png|''Przegląd Sportowy'' 22 sierpnia 1935 r.]]</ref><br>


<CENTER>
{|
|[[Grafika:1935 stadion po huraganie.jpg|thumb|300px|1935 - stadion po huraganie]]
|[[Grafika:Stadion_Huragan_1935.jpg|thumb|300px|Trybuny Cracovii po huraganie, który nawiedził Cracovię w 1935 r. ]]
|[[Grafika:Przegl%C4%85d_Sportowy_1935-08-22_35.png|thumb|300px|1935 - stadion po huraganie]]
|}
</CENTER>
[[Grafika:okolice stadionu w II RP.jpg|thumb|right|300px|okolice stadionu na planie miasta, koniec lat trzydziestych]]
W maju '''1938''' r. klub zainstalował na stadionie oświetlenie elektryczne. Była to pierwsza inwestycja tego typu na obiekcie sportowym w Krakowie. Pierwszymi zawodami rozegranymi przy sztucznym oświetleniu były międzymiastowe zawody kolarskie rozegrane w dniach 21-22 maja 1938 r.<ref>[[:Grafika:IKC_1938-05-19_foto_1.jpg|dziennik ''IKC'' 19 maja 1938 r.]]</ref>.
17 czerwca '''1939 r.''' około godz. 14.00 wichura zrywa dach z prawej części trybuny stadionu Cracovii. Straty wyceniono na kilka tysięcy złotych<ref>[[:Grafika:IKC_1939-06-19_167.png|dziennik ''IKC'' 19 czerwca 1939 r.]]</ref>.
W momencie wybuchu II wojny światowej w '''1939''' r. stadion Cracovii przy błoniach obejmował boisko piłkarskie  z trybuną drewnianą na 1800 miejsc siedzących oraz 9000 stojących., bieżnię i skocznię lekkoatletyczną, sześć kortów tenisowych , tor kolarski o nawierzchni betonowej, boiska do koszykówki i siatkówki.<BR>
W dniu 2 września 1939 r. zrzucenie bomby na stadion Cracovii spowodowało uszkodzenie trybuny oraz toru kolarskiego. Stadion został zajęty przez okupanta, a na jego płycie zlokalizowano skład paliwa oraz punkt naprawy samochodów. Części z drewnianych trybun została zabrana przez mieszkańców na opał. Całkowitej dewastacji  zapobiegł były zawodnik Cracovii Antoni Malczyk – porozklejał ostrzeżenie w języku polskim i niemieckim obok stadionu: „Jakiekolwiek uszkodzenia ogrodzeń trybun, szatni itp. oraz kradzież drzewa, przyborów sportowych w Parku Gier KS „Cracovia” im. Marszałka Józefa Piłsudskiego będą najsurowiej karane”. Ostrzeżenie odniosło skutek - zapobiegło dalszej  dewastacji. Rząd Generalnego Gubernatorstwa ponadto w dn. 29 stycznia '''1940''' r. zarządził konfiskatę wszelkich urządzeń i sprzętu sportowego w tym należącego m.in. do klubu Cracovia (ze [[Boiska_Cracovii#Stadion_lekkoatletyczny_Cracovii|stadionu miejskiego]] zaś znikł sprzęt lekkoatletyczny „Cracovii” podczas, gdy przebywały tam wojska niemieckie).<BR>
Działacze Cracovii Antoni Malczyk i Teofil Cyroń przenieśli pamiątki z lokalu klubowego przy ul. Św. Marka 8 do pomieszczeń przy ul. Pijarskiej i tam je ukryli przed okupantem. Pozostałe rzeczy były ukrywane głównie u byłych zawodników klubu.<BR>
Korty tenisowe na boisku „KS Cracovia” przejął klub sportowy SS i policji niemieckiej „SS und Polizei Club”.
<ref>Sport w Krakowie w latach 1939-1945, Stanisław Chemicz</ref>.
<CENTER>
{|
|[[Grafika:04.1940_trybuna_bomba.jpg|thumb|300px|Fragment zniszczonej głównej trybuny, na którą spadła bomba lotnicza, kwiecień 1940 r., ''Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” '' [https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5897939] ]]
|[[Grafika:Trybuna_stadionu_1940_09.png|thumb|300px|Trybuna stadionu 09.1940 r., ''Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” '' [https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5965116] ]]
|}
</CENTER>
<CENTER>
{|
|[[Grafika:1944 zdjęcie lotnicze.png|thumb|left|300px|1944 r.- stadion zdjęcie lotnicze]]
|[[Grafika:Stadion_1944.png|thumb|left|300px|1944 r.- stadion zdjęcie lotnicze]]
|}
</CENTER>
<CENTER>
{|
|[[Grafika:Stadion_1941.jpg|thumb|left|300px|1941 r.- stadion, ''źródło'': [https://www.facebook.com/search/top?q=krak%C3%B3w%20-%20ciekawostki%2C%20tajemnice%2C%20stare%20zdj%C4%99cia] ]]
|[[Grafika:P%C5%82ot_stadion_1944-1945_Les%C5%82aw_K%C4%99pi%C5%84ski_rzejscie_wodociagi.jpg|thumb|left|300px|1944-45 r.- płot obok stadionu - przejście obok Wodociągów., ''źródło'': [https://www.facebook.com/photo.php?fbid=6123518974430720&set=p.6123518974430720&type=3] ]]
|}
</CENTER>
<CENTER>
{|
|[[Grafika:Boisko_Cracovii_luty_1945.jpg|thumb|300px|Stadion Cracovii - luty 1945 r.<ref>Sport w Krakowie w latach 1939-1945, Stanisław Chemicz</ref>]]
|[[Grafika:Monografia_60lat_stadion_1945.png|thumb|300px|Stadion Cracovii - wiosna 1945 r.]]
|[[Grafika:Echo Krakowa 1970-01-17 14 Cracovia.png|thumb|300px|Stadion Cracovii - 1945 r.]]
|}
</CENTER>
'''Po II wojnie światowej''' niezbędna była renowacja stadionu - (trybuny zostały zniszczone, zrujnowane boisko piłkarskie, zniszczony inwentarz klubowy). Z czołowych klubów krakowskich Cracovia pod tym względem najbardziej ucierpiała po okresie okupacji. <ref>[[:Grafika:Echo_Krakowa_1946-07-09_118_1.png|dziennik ''Echo Krakowa'' 9 lipca 1945 r.]]</ref><ref>[[:Grafika:Echo_Krakowa_1946-05-31_81_2.png|dziennik ''Echo Krakowa'' 31 maja 1945 r.]]</ref>. Koszty wstępnie oszacowano na ówczesne 300 tys. zł. W celu zebrania środków został stworzony Komitet Odbudowy Boiska i Parku Gier KS Cracovia<ref>[[:Grafika:Dziennik_Polski_1945-11-12_279_3.png|dziennik ''Dziennik Polski'' 12 listopada 1945 r.]]</ref><ref>[[:Grafika:Dziennik_Polski_1945-12-21_318.png|dziennik ''Dziennik Polski'' 21 grudnia 1945 r.]]</ref><ref>[[:Grafika:Dziennik_Polski_1946-01-28_28_3.png|dziennik ''Dziennik Polski'' 28 stycznia 1946 r.]]</ref>. Na odbudowę stadionu klub dostał subwencję w wysokości 10 tys. zł. z K.O.Z.P.N.<ref>[[:Grafika:Dziennik_POlski_1945-06-19_132.png|dziennik ''Dziennik Polski'' 19 czerwca 1945 r.]]</ref>. Informacja w trakcie remontu<ref>[[:Grafika:Echo_Krakowa_1946-03-30_21.png|dziennik ''Echo Krakowa'' 30 marzec 1946 r.]]</ref>. Ostatecznie koszt  remontu wyniósł 2 miliony złotych. Stadion wraz z infrastrukturą stał się najpiękniejszym obiektem sportowym w Krakowie. <br>
[[Grafika:Zakładanie_drenów_1945.jpg|thumb|left|300px|montaż drenów na stadionie, październik 1945 r.]]
[[Grafika:Gazeta_Krakowska_1951-07-13_189_trybuna_Cracovii_11-07-1951.png|thumb|left|300px|trybuna stadionu Cracovii, lipiec 1951 r.]]
[[Grafika:Gazeta_Krakowska_1954-10-20_250_Ogniwo.png|thumb|left|300px|remont toru ówczesnego Ogniwa, październik 1954 r.]]
[[Grafika:Sportowiec_1957_Trybuna.jpg|thumb|left|300px|Trybuna Cracovii, 1957 r., źródło: ''Sportowiec'']]
[[Grafika:Pożar Stadionu.jpg|thumb|300px|16 grudnia 1963 r. - Pożar stadionu Cracovii.]]
[[Grafika:Pożar Stadionu.jpg|thumb|300px|16 grudnia 1963 r. - Pożar stadionu Cracovii.]]
Stadion Cracovii przekazany został Stowarzyszeniu w 1951 roku. 16 grudnia 1963r spłonęła zabytkowa drewniana trybuna. Pożar wybuchł jednocześnie w pięciu miejscach. "Nieznanych sprawców" podpalenia nigdy nie ustalono. Po zagadkowym pożarze 16 grudnia rozpoczęto odbudowę stadionu. Oznaczało to blisko trzyletnią tułaczkę piłkarzy Cracovii, którzy na stadion powrócili dopiero jesienią 1966 r., a sama odbudowa trwała jeszcze rok dłużej.
[[Grafika:Stadion_lata60te.png|thumb|300px|lata 70-te, trybuny stadionu]]
[[Grafika:Echo Krakowa 1985-07-02 127 tor.png|thumb|300px|tor kolarski, 1985 r.]]
Stadion Cracovii przekazany został Stowarzyszeniu w '''1951''' roku. <BR>
16 grudnia '''1963''' r spłonęła zabytkowa drewniana trybuna<ref>[[:Grafika:Echo Krakowa 1963-12-17 295.png|dziennik ''Echo Krakowa'' 17 grudnia 1963 r.]]</ref><ref>[[:Grafika:Echo Krakowa 1963-12-18 296.png|dziennik ''Echo Krakowa'' 18 grudnia 1963 r.]]</ref>. Pożar wybuchł jednocześnie w pięciu miejscach. "Nieznanych sprawców" podpalenia nigdy nie ustalono. Po zagadkowym pożarze 16 grudnia rozpoczęto odbudowę stadionu. Oznaczało to blisko trzyletnią tułaczkę piłkarzy Cracovii, którzy na stadion powrócili dopiero jesienią '''1966''' r. (na odremontowanym stadionie został rozegrany mecz z okazji jubileuszu 60lecia [[1966-09-11 Cracovia - Wisła Kraków 2:1]]), a sama odbudowa trwała jeszcze rok dłużej.


W latach 1968 oraz 1969 przebudowano tor kolarski oraz powstały trybuny z miejscami siedzącymi. Zniknęły m.in. korty tenisowe, na których terenie działało letnie kino oraz wesołe miasteczko.
W latach '''1968''' oraz '''1969''' przebudowano tor kolarski oraz powstały trybuny z miejscami siedzącymi. Zniknęły m.in. korty tenisowe, na których terenie działało letnie kino oraz wesołe miasteczko.


===Historia nazwy stadionu===
===Historia nazwy stadionu===
[[Grafika:Uruchomienieswiatla.jpg|300px|thumb|Pierwsze uruchomienie oświetlenia na stadionie Cracovii 02.08.2004]]
[[Grafika:Uruchomienieswiatla.jpg|300px|thumb|Pierwsze uruchomienie oświetlenia na stadionie Cracovii 02.08.2004]]
4 maja 1928 r. Zarząd KS Cracovia uchwalił, aby Park Gier nazwać imieniem Marszałka Józefa Piłsudskiego. <ref>[[:Grafika:IKC_1928-05-07_126.png|IKC z 7 maja 1928 r.]]</ref>


W 1936 stadion otrzymał imię marszałka Polski [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]] - Naczelnik przynajmniej trzykrotnie odwiedził stadion "Cracovii". Po raz pierwszy odnotowano jego wizytę w 1917 podczas meczu z 1 pułkiem Legionów, w 1921 roku oglądał Pasiaków grających z warszawską "Polonią", rok później z budapeszteńskim "Vasasem". Po II wojnie Światowej stadion nosił imię sławnego prezesa klubu, a także PZPN, dr [[Edward Cetnarowski|Edwarda Cetnarowskiego]]<ref>[[:Grafika:Echo_Krakowa_1946-05-31_81_2.png|dziennik ''Echo Krakowa'' 31 maja 1945 r.]]</ref> . W końcu lat czterdziestych obie nazwy, stara i nowa, zniknęły ze stadionu i z papierów klubowych. Nazwę marszałka Polski stadionowi przywrócono 31 października 1991r<ref>Oficjalny Biuletyn Informacyjny Cracovia z dnia 10.11.1991</ref>. Specjalna uroczystość odbyła się 10 listopada 1991 w dniu [[1991-11-10 Cracovia - Sandecja Nowy Sącz 0:0|meczu]] z [[Sandecja Nowy Sącz|Sandecją Nowy Sącz]]. Niestety nie był to koniec zmian, po śmierci papieża [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]] radni postanowili uczcić pamięć wielkiego rodaka i kolejny raz zmienić nazwę stadionu. Rok później w sąd orzekł, że decyzja była bezprawna i tym sposobem stadionowi przywrócono imie pierwszego patrona<ref>Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 11.04.2006</ref>.
W 1936 stadion otrzymał imię marszałka Polski [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]] - Naczelnik przynajmniej trzykrotnie odwiedził stadion "Cracovii". Po raz pierwszy odnotowano jego wizytę w 1917 podczas meczu z 1 pułkiem Legionów, w 1921 roku oglądał Pasiaków grających z warszawską "Polonią", rok później z budapeszteńskim "Vasasem". Po II wojnie Światowej stadion nosił imię sławnego prezesa klubu, a także PZPN, dr [[Edward Cetnarowski|Edwarda Cetnarowskiego]]<ref>[[:Grafika:Echo_Krakowa_1946-05-31_81_2.png|dziennik ''Echo Krakowa'' 31 maja 1945 r.]]</ref> . W końcu lat czterdziestych obie nazwy, stara i nowa, zniknęły ze stadionu i z papierów klubowych. Nazwę marszałka Polski stadionowi przywrócono 31 października 1991r<ref>Oficjalny Biuletyn Informacyjny Cracovia z dnia 10.11.1991</ref>. Specjalna uroczystość odbyła się 10 listopada 1991 w dniu [[1991-11-10 Cracovia - Sandecja Nowy Sącz 0:0|meczu]] z [[Sandecja Nowy Sącz|Sandecją Nowy Sącz]]. Niestety nie był to koniec zmian, po śmierci papieża [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]] radni postanowili uczcić pamięć wielkiego rodaka i kolejny raz zmienić nazwę stadionu. Rok później w sąd orzekł, że decyzja była bezprawna i tym sposobem stadionowi przywrócono imie pierwszego patrona<ref>Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 11.04.2006</ref>.
Linia 70: Linia 200:
*[[Zielona trybuna]]
*[[Zielona trybuna]]
*[[Ząb przeoryszy]]
*[[Ząb przeoryszy]]
*[[Artykuł 110 lat stadionu]]
* o historii stadionu w magazynie Pasy [https://www.wikipasy.pl/images/9/9e/PASY_Nr_23.pdf].


{{przypisy}}
{{przypisy}}
Linia 75: Linia 207:
{|
{|
|-
|-
|[[Grafika:1925 stadion podczas powodzi 1.jpg|thumb|300px|1925 - stadion podczas powodzi]]
|[[Grafika:Monografia 60lat stadion przebudowa 1965.png|thumb|300px|1965 r. - przebudowa stadionu.]]
|[[Grafika:1925 stadion podczas powodzi 2.jpg|thumb|300px|1925 - stadion podczas powodzi]]
|[[Grafika:Ksi%C4%85%C5%BCka_jubileusz70lecia_Wis%C5%82a_Cracovia_stadion_1965_1966.png|thumb|300px|1965, 1966 r. - przebudowa stadionu]]
]]
|-
|-
|[[Grafika:1935 stadion po huraganie.jpg|thumb|300px|1935 - stadion po huraganie]]
|[[Grafika:Stadion_lata60te.jpg|thumb|300px|lata 60-te, stadion]]
|[[Grafika:Stadion_1944.png|thumb|left|300px|1944 r.- stadion zdjęcie lotnicze]]
|[[Grafika:Echo_Krakowa_1970-12-31_306_Cracovia.png|thumb|300px|Pawilon SKS Cracovia powstały w 1970 r. obok stadionu]]
|}
 
 
 
<CENTER>
{|
|-
|-
|[[Grafika:Stadion_1965.png|thumb|center|300px|1965 r.- stadion z lotu ptaka]]
|[[Grafika:Stadion_1965.png|thumb|center|300px|1965 r.- stadion z lotu ptaka]]
|[[Grafika:Stadion_Cracovii2_1990.png|thumb|center|300px|1990 r.- stadion z lotu ptaka]]
|[[Grafika:Stadion 1966.jpg|thumb|center|300px|1966 r.]]
|[[Grafika:Stadion_Cracovii2_1990.png|thumb|center|300px|1990 r.- stadion z lotu ptaka, ''"Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” '' [https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/10972110/obiekty/610482#opis_obiektu] ]]
]]
|-
|-
|[[Grafika:Stadion_Cracovii_1990.png|thumb|center|300px|1990 r.- stadion z lotu ptaka]]
|[[Grafika:Stadion_Cracovii_1990.png|thumb|center|300px|1990 r.- stadion z lotu ptaka ''"Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” '' [https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/10972110/obiekty/610482#opis_obiektu] ]]
|[[Grafika:Stadion_1996.png|thumb|center|300px|1996 r.- stadion z lotu ptaka]]
|[[Grafika:Stadion_1996.png|thumb|center|300px|1996 r.- stadion z lotu ptaka]]
|}
|}
Linia 99: Linia 240:


|}
|}
{|
|-
|[[Grafika:Sylwester Cracovia 1966 bilet 1.jpg|thumb|300px|Bilet na sylwester organizowany przez SKS Cracovia dn. 31 XII 1966 r., przód]]
|[[Grafika:Sylwester Cracovia 1966 bilet 2.jpg|thumb|300px|Bilet na sylwester organizowany przez SKS Cracovia dn. 31 XII 1966 r., tył]]
|-


|}
{|
|-
|[[Grafika:BOŻE NARODZENIE 1.jpg|thumb|300px|Kartka z okazji Bożego Narodzenia, cz.1]]
|[[Grafika:BOŻE NARODZENIE 2.jpg|thumb|300px|Kartka z okazji Bożego Narodzenia, cz.2]]
|-


|}


{{Historia}}
{{Historia}}
[[Kategoria: Cracovia]]
[[Kategoria: Cracovia]]

Aktualna wersja na dzień 19:13, 18 cze 2024

Wcześniejsze boiska Cracovii

Pierwotny wygląd drewnianej trybuny
Wylot ulicy Wolskiej (obecnie Piłsudskiego) nieopodal Stadionu Cracovii- 1908 r.
 Zobacz więcej w osobnym artykule: Boiska Cracovii.

Historia stadionu

Stadion powstał w 1912 roku według projektu architekta Franciszka Mączyńskiego - Park Gier Klubu Sportowego "Cracovia" (dodatkowe informacje), zbudowano go na terenach "łąkach zwierzynieckich" (teren pomiędzy dzisiejszymi ulicami: 3 Maja, al. Krasińskiego, Stachowicza oraz Kraszewskiego) teren przejęto od sióstr Norbertanek w wieczystą dzierżawę. Pracami budowlanymi kierował inż. Tadeusz Zieliński. Współtwórcą stadionu był również geometra Marceli Skibowiecki [1][2].

Budowa nie byłaby możliwa bez społecznej ofiarności, zebrano 8 200 koron do czego walnie przyczynił się mający szerokie kontakty z bogatą arystokracją Kazimierz Jurjewicz – późniejszy prezes Cracovii, całość kosztowała 20 tysięcy. Jednocześnie powstało obok drugie boisko, treningowe. Stadion otwarto meczem z lwowską Pogonią 31 marca 1912 (2:2). Początkowo widownia składała się z drewnianej trybuny na 300 miejsc siedzących i nasypu z miejscami stojącymi. Był to pierwszy na ziemiach polskich stały stadion będący własnością klubu sportowego.

Boisko K.S. Cracovia - Plan miasta Krakowa 1920 r.
1924 - stadion z lotu ptaka
ok 1924-1927 r., Park KS Cracovia z lotu ptaka {zdjęcie ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie - mhf.krakow.pl)
Blankiet z pierwszej połowy lat 20tych ze sprzedaży biletów na matche Cracovii, cena biletów w markach polskich
U góry zdjęcia Park KS Cracovia zdjęcie zrobione w dniach 25-27.05.1925 r.

Początkowo stadion wyglądał całkowicie inaczej niż dzisiaj. Trybuna główna stała od strony obecnej al. Focha, stąd kibice mieli wspaniały widok na Wawel, którego nie zasłaniały żadne budowle. Stadion otoczony był żwirową bieżnią, na której mogli występować lekkoatleci. Za bramkami pomiędzy boiskiem i bieżnią było więcej miejsca niż obecnie, także z myślą o lekkoatletach. Główne wejście na stadion znajdowało się na miejscu dzisiejszego hotelu „Cracovia” - tuż za nasypem kolejowym (przypomnijmy, że w miejscu Alei Krasińskiego znajdował się nasyp, po którym wiodła linia kolejowa do Zakopanego, która została zlikwidowana w 1917 roku). Park Gier KS Cracovia obejmował, znacznie więcej terenu niż sam stadion, bo aż do dzisiejszych Alei.

Zniszczone przez honwedów i strzelców tyrolskich trybuny Cracovii w 1914 r. przed ich odbudowaniem
lata 1920-25, stadion
1922 r., stadion z widoczną budynkiem

Po wybuchu I wojny światowej w 1914 r. stadion Cracovii został zajęty przez wojsko. Wskutek tego boisko oraz trybuny nadmiernie ucierpiały. Zimą w r. 1914 biwakują w parku klubowym początkowo honwedzi i grzeją się przy ogniu rozpalonym parkanem — a gdy w jakiś czas miejsce ich zajęli strzelcy tyrolscy — ofiarą pada w części trybun.[3].
Podczas I wojny światowej w sierpniu 1915 r. stadion nawiedziła powódź. Woda z wezbranej Rudawy zalała boisko, urządzenia sportowe, trybuny dla widzów, korty tenisowe, domek mieszkalny oraz magazyn[4].
18 grudnia 1921 roku huragan szalał w Krakowie, który powalił na stadionie 200 metrowy parkan ogradzający boisko Cracovii i zerwał w wielu miejscach papę z trybun. Szacowane koszty na ówczesne 300000 Marek Polskich[5].
8 maja 1925 otwarto boisko oraz trybuny po gruntownym remoncie[6]. W lipcu 1925 roku Kraków dotknęła wielka powódź, ucierpiał przy ty również stadion Cracovii oraz jego korty tenisowe. Woda miejscami stała na głębokości 1,5-2 metrów[7][8]. Stadion nadawał się do generalnego remontu, wtedy właśnie Jan Łazarski namówił prezesa Cetnarowskiego do budowy betonowego toru kolarskiego.
Listopad 1925 to budowa w Parku Sportowym KS Cracovia bieżni lekkoatletów o nawierzchni żużlowej[9].

1925 - stadion podczas powodzi
1925 - stadion podczas powodzi
1925 - stadion podczas powodzi
1925 - stadion podczas powodzi
1925 - stadion podczas powodzi, widok z trybun
1925 - stadion podczas powodzi, wejście
1925 - fragment boiska pod wodą
, Błonia i Park KS Cracovia 1925 r. (zdjęcie ze zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie - mhf.krakow.pl)
1925 - fragment boiska pod wodą
Karykatura powodzi z 1925 r., zamieszczona w monografii 60 lecia

Rok później 18 lipca 1926 zostaje oddany oficjalnie do użytku największy w Polsce betonowy tor wyścigowy. Tor miał wymiary 440 metrów długości i 8 metrów szerokości przy nachyleniu 35 stopni na wirażach. Na budowę zawiązało się konsorcjum handlowo-sportowe z kapitałem 30000 zł.[10][11].

Jan Łazarski dogląda budowy toru kolarskiego 1926 r.
Budowa betonowego toru kolarskiego Cracovii 1926 r.
Widok na tor kolarski, październik 1927 r.
Komisja Miejska wraz z komitetem KS Cracovia, przy budowie toru motocyklowego, 1926 r.
Oficjalne otwarcie toru kolarskiego 18 lipca 1926 r.
Otwarcie bieżni na stadionie Cracovii, 1928 r.

W sierpniu 1931 r. stadion nawiedziła wichura w wyniku której została zdemolowana lewa strona trybuny w Parku Gier KS Cracovia im. Marszałka Piłsudskiego w Krakowie. Wszystkie zespoły ligowe doliczały do biletu kwotę 10 groszy, która miała być przeznaczona na odbudowę zniszszczonej trybuny.[12][13]

Stadion po wichurze, 08.1931 r., "Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” [1]
Stadion po wichurze, 08.1931 r., "Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” [2]
Park KS Cracovia z lotu ptaka, 1932 r., źródło: [3]


Ponownie w kwietniu 1932 r. stadion nawiedziła wichura w wyniku której została zdemolowana prawa strona trybuny w Parku Gier KS Cracovia im. Marszałka Piłsudskiego w Krakowie.

kwiecień 1932 - na zdjęciu prawa strona trybuny widziana od strony lewego skrzydła
Uczestnicy pokazu sportowego podczas defilady na stadionie Cracovii. 6.1935 r. "Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” [4]
Widok na trybunę, 27-6-1935 r. źródło:NAC ;https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/250430/b75f9cc23c3f9a4df2914d7505bf85a3/]

Tor kolarski będący w posiadaniu prywatnych przedsiębiorców w kwietniu 1934 przechodzi na własność klubu.[14]

W czerwcu 1934 r. tor kolarski został wydzierżawiony przez WTC Warszawa[15]

Przy kortach Cracovii obok wejścia do Parku KS Cracovia, prawdopodobnie lata 30te, źródło: [5]
Przy kortach Cracovii, prawdopodobnie lata 30te, źródło: [6]

14 sierpnia 1935 r. stadion nawiedziła wichura w wyniku której dach trybuny został zupełnie zniszczony, została wyrwana tylnia ściana środkowej i lewej trybuny, nadwyrężone zostały wiązania belek. Szczątki zostały rozniesione na kilkadziesiąt metrów od boiska. Brama wejściowa została przewrócona oraz zostały rozburzone parkany.[16][17][18][19][20]

1935 - stadion po huraganie
Trybuny Cracovii po huraganie, który nawiedził Cracovię w 1935 r.
1935 - stadion po huraganie
okolice stadionu na planie miasta, koniec lat trzydziestych

W maju 1938 r. klub zainstalował na stadionie oświetlenie elektryczne. Była to pierwsza inwestycja tego typu na obiekcie sportowym w Krakowie. Pierwszymi zawodami rozegranymi przy sztucznym oświetleniu były międzymiastowe zawody kolarskie rozegrane w dniach 21-22 maja 1938 r.[21].

17 czerwca 1939 r. około godz. 14.00 wichura zrywa dach z prawej części trybuny stadionu Cracovii. Straty wyceniono na kilka tysięcy złotych[22].

W momencie wybuchu II wojny światowej w 1939 r. stadion Cracovii przy błoniach obejmował boisko piłkarskie z trybuną drewnianą na 1800 miejsc siedzących oraz 9000 stojących., bieżnię i skocznię lekkoatletyczną, sześć kortów tenisowych , tor kolarski o nawierzchni betonowej, boiska do koszykówki i siatkówki.
W dniu 2 września 1939 r. zrzucenie bomby na stadion Cracovii spowodowało uszkodzenie trybuny oraz toru kolarskiego. Stadion został zajęty przez okupanta, a na jego płycie zlokalizowano skład paliwa oraz punkt naprawy samochodów. Części z drewnianych trybun została zabrana przez mieszkańców na opał. Całkowitej dewastacji zapobiegł były zawodnik Cracovii Antoni Malczyk – porozklejał ostrzeżenie w języku polskim i niemieckim obok stadionu: „Jakiekolwiek uszkodzenia ogrodzeń trybun, szatni itp. oraz kradzież drzewa, przyborów sportowych w Parku Gier KS „Cracovia” im. Marszałka Józefa Piłsudskiego będą najsurowiej karane”. Ostrzeżenie odniosło skutek - zapobiegło dalszej dewastacji. Rząd Generalnego Gubernatorstwa ponadto w dn. 29 stycznia 1940 r. zarządził konfiskatę wszelkich urządzeń i sprzętu sportowego w tym należącego m.in. do klubu Cracovia (ze stadionu miejskiego zaś znikł sprzęt lekkoatletyczny „Cracovii” podczas, gdy przebywały tam wojska niemieckie).
Działacze Cracovii Antoni Malczyk i Teofil Cyroń przenieśli pamiątki z lokalu klubowego przy ul. Św. Marka 8 do pomieszczeń przy ul. Pijarskiej i tam je ukryli przed okupantem. Pozostałe rzeczy były ukrywane głównie u byłych zawodników klubu.
Korty tenisowe na boisku „KS Cracovia” przejął klub sportowy SS i policji niemieckiej „SS und Polizei Club”. [23].

Fragment zniszczonej głównej trybuny, na którą spadła bomba lotnicza, kwiecień 1940 r., Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” [7]
Trybuna stadionu 09.1940 r., Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” [8]
1944 r.- stadion zdjęcie lotnicze
1944 r.- stadion zdjęcie lotnicze
1941 r.- stadion, źródło: [9]
1944-45 r.- płot obok stadionu - przejście obok Wodociągów., źródło: [10]
Stadion Cracovii - luty 1945 r.[24]
Stadion Cracovii - wiosna 1945 r.
Stadion Cracovii - 1945 r.


Po II wojnie światowej niezbędna była renowacja stadionu - (trybuny zostały zniszczone, zrujnowane boisko piłkarskie, zniszczony inwentarz klubowy). Z czołowych klubów krakowskich Cracovia pod tym względem najbardziej ucierpiała po okresie okupacji. [25][26]. Koszty wstępnie oszacowano na ówczesne 300 tys. zł. W celu zebrania środków został stworzony Komitet Odbudowy Boiska i Parku Gier KS Cracovia[27][28][29]. Na odbudowę stadionu klub dostał subwencję w wysokości 10 tys. zł. z K.O.Z.P.N.[30]. Informacja w trakcie remontu[31]. Ostatecznie koszt remontu wyniósł 2 miliony złotych. Stadion wraz z infrastrukturą stał się najpiękniejszym obiektem sportowym w Krakowie.

montaż drenów na stadionie, październik 1945 r.
trybuna stadionu Cracovii, lipiec 1951 r.
remont toru ówczesnego Ogniwa, październik 1954 r.
Trybuna Cracovii, 1957 r., źródło: Sportowiec
16 grudnia 1963 r. - Pożar stadionu Cracovii.
lata 70-te, trybuny stadionu
tor kolarski, 1985 r.

Stadion Cracovii przekazany został Stowarzyszeniu w 1951 roku.
16 grudnia 1963 r spłonęła zabytkowa drewniana trybuna[32][33]. Pożar wybuchł jednocześnie w pięciu miejscach. "Nieznanych sprawców" podpalenia nigdy nie ustalono. Po zagadkowym pożarze 16 grudnia rozpoczęto odbudowę stadionu. Oznaczało to blisko trzyletnią tułaczkę piłkarzy Cracovii, którzy na stadion powrócili dopiero jesienią 1966 r. (na odremontowanym stadionie został rozegrany mecz z okazji jubileuszu 60lecia 1966-09-11 Cracovia - Wisła Kraków 2:1), a sama odbudowa trwała jeszcze rok dłużej.

W latach 1968 oraz 1969 przebudowano tor kolarski oraz powstały trybuny z miejscami siedzącymi. Zniknęły m.in. korty tenisowe, na których terenie działało letnie kino oraz wesołe miasteczko.

Historia nazwy stadionu

Pierwsze uruchomienie oświetlenia na stadionie Cracovii 02.08.2004

4 maja 1928 r. Zarząd KS Cracovia uchwalił, aby Park Gier nazwać imieniem Marszałka Józefa Piłsudskiego. [34]

W 1936 stadion otrzymał imię marszałka Polski Józefa Piłsudskiego - Naczelnik przynajmniej trzykrotnie odwiedził stadion "Cracovii". Po raz pierwszy odnotowano jego wizytę w 1917 podczas meczu z 1 pułkiem Legionów, w 1921 roku oglądał Pasiaków grających z warszawską "Polonią", rok później z budapeszteńskim "Vasasem". Po II wojnie Światowej stadion nosił imię sławnego prezesa klubu, a także PZPN, dr Edwarda Cetnarowskiego[35] . W końcu lat czterdziestych obie nazwy, stara i nowa, zniknęły ze stadionu i z papierów klubowych. Nazwę marszałka Polski stadionowi przywrócono 31 października 1991r[36]. Specjalna uroczystość odbyła się 10 listopada 1991 w dniu meczu z Sandecją Nowy Sącz. Niestety nie był to koniec zmian, po śmierci papieża Jana Pawła II radni postanowili uczcić pamięć wielkiego rodaka i kolejny raz zmienić nazwę stadionu. Rok później w sąd orzekł, że decyzja była bezprawna i tym sposobem stadionowi przywrócono imie pierwszego patrona[37].

Rozbiórka trybuny zachodniej - 25.07.2005

Inne ważne imprezy na stadionie

Stadion Derby 2006
  • 17 lipca 1994 roku na stadionie Cracovii wystąpił światowej sławy muzyk - Bob Dylan.

Obecna konstrukcja

Stadion obecny z lotu ptaka
 Zobacz więcej w osobnym artykule: Stadion Cracovii im. Józefa Piłsudskiego.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Przewodnik po nowym stadionie Cracovii.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Remont stadionu przy ul. Kałuży.

Linki zewnętrzne

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ dziennik Echo Krakowa 27 sierpnia 1966 r.
  2. ↑ dziennik Dziennik Polski 5 sierpnia 1969 r.
  3. ↑ Nowości Ilustrowane 2 października 1915 r.
  4. ↑ dziennik IKC 11 sierpnia 1915 r.
  5. ↑ Tygodnik Przegląd Sportowy z 31 grudzień 1921 r.
  6. ↑ Przegląd Sportowy 6 maja 1925 r.
  7. ↑ IKC 4 lipiec 1925 r.
  8. ↑ Przegląd Sportowy 8 lipiec 1925 r.
  9. ↑ Przegląd Sportowy 25 listopada 1925 r.
  10. ↑ Przegląd Sportowy 30 września 1925 r.
  11. ↑ Przegląd Sportowy 24 lipca 1926 r.
  12. ↑ Przegląd Sportowy 29 sierpnia 1931 r.
  13. ↑ Przegląd Sportowy 10 października 1931 r.
  14. ↑ Przegląd Sportowy 18 marzec 1931 r.
  15. ↑ dziennik żydowski Nowy Dziennik 15 czerwca 1934 r.
  16. ↑ dziennik IKC 17 sierpnia 1935 r. cz.1
  17. ↑ dziennik IKC 17 sierpnia 1935 r. cz.2
  18. ↑ dziennik IKC 17 sierpnia 1935 r. cz.3
  19. ↑ dziennik żydowski Nowy Dziennik 16 sierpnia 1935 r.
  20. ↑ Przegląd Sportowy 22 sierpnia 1935 r.
  21. ↑ dziennik IKC 19 maja 1938 r.
  22. ↑ dziennik IKC 19 czerwca 1939 r.
  23. ↑ Sport w Krakowie w latach 1939-1945, Stanisław Chemicz
  24. ↑ Sport w Krakowie w latach 1939-1945, Stanisław Chemicz
  25. ↑ dziennik Echo Krakowa 9 lipca 1945 r.
  26. ↑ dziennik Echo Krakowa 31 maja 1945 r.
  27. ↑ dziennik Dziennik Polski 12 listopada 1945 r.
  28. ↑ dziennik Dziennik Polski 21 grudnia 1945 r.
  29. ↑ dziennik Dziennik Polski 28 stycznia 1946 r.
  30. ↑ dziennik Dziennik Polski 19 czerwca 1945 r.
  31. ↑ dziennik Echo Krakowa 30 marzec 1946 r.
  32. ↑ dziennik Echo Krakowa 17 grudnia 1963 r.
  33. ↑ dziennik Echo Krakowa 18 grudnia 1963 r.
  34. ↑ IKC z 7 maja 1928 r.
  35. ↑ dziennik Echo Krakowa 31 maja 1945 r.
  36. ↑ Oficjalny Biuletyn Informacyjny Cracovia z dnia 10.11.1991
  37. ↑ Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 11.04.2006

1965 r. - przebudowa stadionu.
1965, 1966 r. - przebudowa stadionu

]]

lata 60-te, stadion
Pawilon SKS Cracovia powstały w 1970 r. obok stadionu


1965 r.- stadion z lotu ptaka
1966 r.
1990 r.- stadion z lotu ptaka, "Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” [11]

]]

1990 r.- stadion z lotu ptaka "Materiał pochodzi z serwisu www.szukajwarchiwach.gov.pl ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego” [12]
1996 r.- stadion z lotu ptaka
23 luty 1946 r. - Afisz reklamujący imprezę organizowaną przez Komitet Odbudowy Boiska i Parku Gier KS Cracovia
18 marzec 1946 r. - Afisz reklamujący imprezę organizowaną przez Komitet Odbudowy Boiska i Parku Gier KS Cracovia
1 luty 1946 r. - Afisz reklamujący zabawę taneczną organizowaną przez Komitet Odbudowy Boiska i Parku Gier KS Cracovia
5 maj 1946 r. - Afisz reklamujący śledziówkę organizowaną przez Komitet Odbudowy Boiska i Parku Gier KS Cracovia
Bilet na sylwester organizowany przez SKS Cracovia dn. 31 XII 1966 r., przód
Bilet na sylwester organizowany przez SKS Cracovia dn. 31 XII 1966 r., tył
Kartka z okazji Bożego Narodzenia, cz.1
Kartka z okazji Bożego Narodzenia, cz.2
Historia i tradycja Cracovii

Historia: Najstarsi w Krakowie • Najstarsi w Polsce • Pierwsze lata Cracovii • Historia nazwy Cracovia • Historia stadionu • Dawne boiska • Dawne lodowiska • Kroniki • Krakowska szkoła gry • Jak dyskryminowano Cracovię • Żydzi

Krajowy Związek Turystyczny • Austriacki Związek Piłki Nożnej • Związek Polski Piłki Nożnej

Skany starych gazet: 1906 • 1907 • i dalej..

Tradycja: Wartości Cracovii • Pasy • Stroje • Herb • Flaga • Hymn • Stare hymny • Trening Noworoczny • Lajkonik • Rada Seniorów • Święta Wojna • Wielcy ludzie Cracovii • Słynni kibice

Źródło: „https://www.wikipasy.pl/index.php?title=Historia_stadionu_Cracovii&oldid=338501”